ĐỌC BÁO Cùng Tada podcast

14:27

Trong tập hôm nay của Đọc báo cùng Tada , Tada cùng bạn đọc bài viết "Hòa bình, Câu chuyện của một thế hệ" của tác giả Nhiên Anh , đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Một bài báo ghi lại những trải nghiệm thật: từ tuổi thơ còn bom sót lại trên đồng, đến thanh xuân trong những năm đầu của công cuộc đổi mới. Đây là câu chuyện của thế hệ đầu tiên lớn lên trong hòa bình, với những khát vọng và giới hạn rất khác với thế hệ đi trước. 📌 Theo dõi thêm tại: 🔗 Website: http://tadale.com 🎙 Podcast: http://tadale.transistor.fm 📷 Instagram: @thangmania…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Ký ức về Hoà bình 15:11

2 days ago15:11

15:11

Những ngày tháng Tư, khi cả nước đang ngập tràn trong không khí kỷ niệm 30/4 – Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước – TaDa mời bạn cùng lắng nghe một lát cắt ký ức rất đặc biệt. Trong tập podcast này, tôi đọc và cùng bạn suy ngẫm về bài viết “ Ký ức về hòa bình ” của nhiếp ảnh gia người Pháp Nicolas Cornet, đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Gần 40 năm gắn bó với Việt Nam, Cornet đã chứng kiến và ghi lại những khoảnh khắc quý giá – nơi chiến tranh lùi xa, và hòa bình bắt đầu nảy nở từ những điều bình dị nhất. Một góc nhìn đẹp đẽ, nhẹ nhàng mà sâu sắc – như một tấm gương soi lại chính trái tim mỗi chúng ta, trong những ngày non sông tưng bừng mà lắng đọng này. 📌 Theo dõi thêm tại: 🔗 Website: http://tadale.com 🎙 Podcast: http://tadale.transistor.fm 📷 Instagram: @thangmania…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Tỉnh dài, huyện rộng, xã to 12:21

6 days ago12:21

12:21

Có bao giờ bạn mở một bản đồ hành chính mới – và không còn thấy tên quê mình? Không phải vì nó biến mất, mà vì nó vừa được đổi tên.Trong tập podcast này, Tada kể lại những suy tư của một người sinh ra ở tỉnh Cửu Long – một cái tên giờ chỉ còn trong sách giáo khoa – và lớn lên giữa những lần sáp nhập, chia tách địa phương mà thế hệ sau chỉ còn biết qua timeline công nghệ.Đây là một lát cắt rất riêng của ký ức tập thể: nơi tên tỉnh không chỉ là địa danh, mà là âm thanh của giọng mẹ, tấm biển số xe đầu tiên, hay trường tiểu học phát kẹo ngày Quốc khánh.Hãy cùng lắng nghe – và biết đâu bạn cũng sẽ chợt nhớ ra một cái tên quê cũ từng khiến tim mình chùng xuống. 📌 Theo dõi thêm tại: 🔗 Website: http://tadale.com 🎙 Podcast: http://tadale.transistor.fm 📷 Instagram: @thangmania…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Tủ sách của cha và những điều chưa kịp nói 15:00

7 days ago15:00

15:00

Một kệ sách có thể nặng hàng trăm ký – nhưng đôi khi, nó chỉ nặng đúng bằng một ký ức. Trong tập Đọc báo cùng Tada tuần này, mời bạn cùng tôi đọc bài viết “Thư viện của cha – Di sản đọc vô giá” của Ngọc Khanh ( Tuổi Trẻ Cuối Tuần ). Đây không chỉ là một bài báo về sách, mà là lời thủ thỉ từ những người ở lại – khi cố gắng sắp xếp lại tủ sách của cha, họ cũng đang sắp xếp lại chính mình. Từ những trang giấy chưa kịp cắt lề đến cuốn sách đã gạch đầy bút chì, từ một lá thư tình cờ kẹp trong quyển tiểu thuyết đến những câu hỏi không có lời đáp – chúng ta thấy hiện lên cả một cuộc đời, bằng con chữ. Dù bạn là người yêu sách hay chỉ lướt qua thư viện ký ức của người thân, tập podcast này sẽ chạm đến điều gì đó rất người – rất thật – và rất nhẹ nhàng. 📌 Theo dõi thêm tại: 🔗 Website: http://tadale.com 📷 Instagram: @thangmania…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Chúng ta ghi chú vào sách như thế nào? 16:59

10 days ago16:59

16:59

Trong tập podcast hôm nay, Tada mời bạn cùng đọc và suy ngẫm về một tiểu luận ngắn nhưng sâu sắc: "How to Mark a Book" – đăng trên Saturday Review of Literature . Đây không chỉ là chuyện viết vài dòng ghi chú vào lề sách. Mà là một lời nhắc nhở: đọc không phải để lướt qua, mà để trò chuyện – với tác giả, với chính mình, và với cuộc đời. Chúng ta nói về thói quen gạch chân, đặt câu hỏi, phản biện, và cả việc biến cuốn sách thành không gian sống động để tư duy nảy nở. Nếu bạn từng do dự khi viết vào sách, hay cảm thấy có lỗi khi để lại dấu vết, có lẽ bạn sẽ nhìn khác đi sau tập này. Một tập dành cho những ai yêu sách – và yêu cả những cuộc đối thoại lặng lẽ trong từng trang giấy.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
"Dấu chân" của ChatGPT 11:20

12 days ago11:20

11:20

Trong tập này, TaDa đọc và phân tích bài báo “Dấu chân của ChatGPT” của nhà báo Bình Minh ( Tuổi Trẻ Cuối Tuần ). Khi trào lưu "tạo ảnh Ghibli" rộ lên cũng là lúc hàng triệu GPU nóng chảy vì quá tải. Nhưng có bao giờ bạn dừng lại và tự hỏi: cú click ấy đang ngốn bao nhiêu nước và điện? Một góc nhìn vừa công nghệ vừa sinh thái, vừa lạc quan vừa day dứt – dành cho những ai đang sống trong thời đại AI nhưng vẫn còn yêu thế giới thật. 🌐 Theo dõi thêm tại: Website: http://tadale.com Podcast: http://tadale.transistor.fm Instagram: @thangmania #BáoNóiCùngTada #ChatGPT #AIxanh #CarbonFootprint #WaterFootprint #TuổiTrẻCuốiTuần #TadaPodcast…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Ông bà và "nhà đài" Youtube 11:29

13 days ago11:29

11:29

Một lá thư, một chiếc máy tính bảng, và một nỗi lo âm thầm… YouTube có phiên bản cho trẻ em – còn ông bà ta thì sao? Trong tập podcast này, Tada cùng bạn đi qua những lát cắt đầy xúc cảm của bài báo “Ông bà và nhà đài YouTube” của tác giả Hoa Kim . Chuyện là, khi thế giới số ngày càng trở nên phức tạp với sự trỗi dậy của AI, thuật toán và tin giả, thì những người lớn tuổi – từng là “người dắt tay ta qua tuổi thơ” – nay lại trở thành những người cần được lắng nghe và dẫn dắt. Nhưng dẫn dắt… bằng cách nào để không biến ta thành "người giảng bài"? Bạn sẽ bắt gặp trong tập này: Những nỗi trăn trở rất thật của một người cháu, Những nghiên cứu thú vị về hành vi số của người lớn tuổi, Và quan trọng nhất – là một lời nhắc nhẹ nhàng: rằng sự đồng hành luôn có giá trị hơn mọi lời cảnh báo. Dành cho bất kỳ ai còn có ông bà bên cạnh. Hoặc từng có. 📌 Nghe thêm các tập khác của podcast tại: 🎧 http://tadale.transistor.fm ✍️ Và đón đọc các bài viết mới tại: http://tadale.com…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Thuyết Kệ Họ – Khi buông bỏ là một hành động chủ động 11:29

27 days ago11:29

11:29

Trong tập podcast này, Tada mời bạn cùng lắng nghe và suy ngẫm về “Thuyết kệ họ” – một khái niệm nổi bật được nhà văn và diễn giả Mel Robbins phát triển, đang gây sốt toàn cầu qua cuốn sách The Let Them Theory . Chúng ta thường mất quá nhiều năng lượng để cố gắng thay đổi người khác, cố làm vừa lòng thế giới. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn dừng lại? Nếu bạn chọn “kệ họ” – và tập trung hơn vào chính mình? 📖 Qua bài viết của Khánh Nguyên , đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần , tập podcast này không chỉ là một lần đọc báo, mà là một cuộc trò chuyện về việc buông bỏ kỳ vọng, chữa lành cảm xúc và sống nhẹ nhàng hơn – giữa một thế giới ồn ào và đầy đòi hỏi. ✨ Nghe để hiểu – và để thấy: bạn không cần kiểm soát mọi thứ. Chỉ cần kiểm soát phản ứng của chính mình.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Trưởng thành – Chiếc áo quá rộng với thế hệ Y? 14:56

5 weeks ago14:56

14:56

💡 Trưởng thành – Chiếc áo quá rộng với thế hệ Y 💡 Bạn có bao giờ cảm thấy “trưởng thành” là một chiếc áo quá rộng, khoác lên mà vẫn lỏng lẻo, vụng về? Áp lực từ công việc, tài chính, gia đình, xã hội… cứ dồn dập, nhưng ta vẫn chưa thực sự thấy mình đủ “vừa vặn” với cuộc sống người lớn. Trong tập này của Đọc Báo Cùng Tada , mình sẽ cùng bạn khám phá bài viết "Trưởng thành - Chiếc áo quá rộng với thế hệ Y" của tác giả Ngọc Khanh trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Chúng ta sẽ nói về những kỳ vọng đặt lên vai thế hệ Y, những hoang mang, chông chênh của quá trình trưởng thành và liệu có một công thức nào giúp ta cảm thấy “vừa vặn” hơn với chính mình? Cùng lắng nghe và chia sẻ góc nhìn của bạn nhé! 🎧 Bật podcast lên và cùng nhau trưởng thành!…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Điện ảnh bình dân lên ngôi giữa các bộ phim xa hoa 14:07

5 weeks ago14:07

14:07

Trong tập podcast lần này, sau một chuyến về Vũng Tàu thăm gia đình và vừa kịp trở lại guồng quay công việc, mình sẽ cùng bạn đọc một bài viết thú vị trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần : "Điện ảnh bình dân lên ngôi giữa các bộ phim xa hoa" của tác giả Kinh Quốc. Làn sóng phim bình dân với câu chuyện gần gũi, kinh phí thấp nhưng đầy sức hút đang dần khẳng định vị thế trước những tác phẩm điện ảnh xa hoa, được đầu tư hoành tráng. Vì sao những bộ phim có vẻ “khiêm tốn” về quy mô lại chinh phục được khán giả? Và liệu đây có phải là tương lai của ngành điện ảnh? Hãy cùng mình khám phá câu chuyện này, kèm theo một chút cảm xúc cá nhân sau khi xem Day 4 của Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai Concert tại Sài Gòn – một đêm diễn đầy năng lượng và cảm xúc! 🎧 Lắng nghe ngay trên các nền tảng podcast quen thuộc!…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Tội nghiệp con cá mập, hoặc tốt hơn nên cảm ơn nó 15:22

5 weeks ago15:22

15:22

Hàm Cá Mập – công trình gắn bó với Hồ Gươm suốt hơn 30 năm, giờ đây đứng trước nguy cơ bị dỡ bỏ. Nhưng liệu việc "xóa sổ" một công trình kiến trúc có đơn thuần chỉ là vấn đề quy hoạch? Hay nó còn là câu chuyện về ký ức đô thị, về thẩm mỹ kiến trúc, và cách con người quyết định điều gì đáng giữ lại? Trong số này, chúng ta cùng đọc bài báo "Tội nghiệp con cá mập, hoặc tốt hơn, nên cảm ơn nó" của Lê Quang trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Bài viết không chỉ xoay quanh một công trình cụ thể mà còn mở ra cuộc tranh luận rộng hơn về cái đẹp , quy hoạch đô thị , và cách con người đối xử với không gian mình đang sống . 🔹 Kiến trúc có phải là thứ tồn tại vĩnh viễn? 🔹 Một công trình gây tranh cãi hôm nay có thể trở thành biểu tượng ngày mai? 🔹 Và nếu phá bỏ một công trình là điều dễ dàng, thì có bao nhiêu góc phố Hà Nội cần được cải thiện hơn nữa? Lắng nghe để cùng suy ngẫm về đô thị, về con người, và về một "con cá mập" không bơi trong nước nhưng vẫn khiến chúng ta phải bàn luận sôi nổi.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Anh van em đấy em đừng yêu AI 11:12

6 weeks ago11:12

11:12

🎙️ AI có thể yêu không? Và nếu có, thì chúng ta có nên yêu lại? Trong tập này của Đọc Báo Cùng Tada , chúng ta sẽ cùng nhau bàn luận về một xu hướng đang ngày càng phổ biến: khi con người tìm đến AI không chỉ như một người bạn tâm giao, mà còn như một người yêu hoàn hảo. Bài báo "Anh van em đấy, em đừng yêu AI" trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần đã đặt ra những câu hỏi đầy ám ảnh về cách AI thay đổi cảm xúc, hành vi của chúng ta và khiến nhiều người chìm đắm trong một mối quan hệ ảo đầy mê hoặc. 📌 Tại sao AI có thể khiến con người cảm thấy được thấu hiểu hơn cả người thật? 📌 Ngành công nghiệp tình bạn AI trị giá hàng chục tỷ USD có thật sự vô hại? 📌 Nếu cứ mãi yêu AI, chúng ta có đánh mất khả năng giao tiếp thực sự? Hãy cùng Tada đi sâu vào góc nhìn tâm lý, truyền thông và phân tích những tác động của việc con người ngày càng gắn bó với AI, liệu đây là một bước tiến hay một tín hiệu đáng lo ngại cho xã hội hiện đại? 🚀 📢 Đừng quên để lại suy nghĩ của bạn sau khi nghe nhé! Liệu bạn có sẵn sàng hẹn hò với một AI hay không? 💭…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
LinkedIn: Từ Sàn Việc Đến Sàn Diễn 13:23

6 weeks ago13:23

13:23

LinkedIn – nơi kết nối chuyên nghiệp hay một "sân khấu" để tỏa sáng? Trong tập podcast hôm nay, TaDa sẽ cùng bạn đọc và bàn luận về bài viết "LinkedIn – từ sàn việc đến sàn diễn" của tác giả Trọng Nhân , đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Từ một nền tảng tìm việc, LinkedIn đã phát triển thành một không gian để xây dựng thương hiệu cá nhân, chia sẻ góc nhìn chuyên môn – và đôi khi là cả những màn "diễn" đầy tính chiến lược. Những bài đăng về thành công vang dội, những câu chuyện truyền cảm hứng, hay cả những bài viết "cố tình viral" có thực sự phản ánh giá trị thật? Trong một ngày mưa dầm dề tại Quy Nhơn , TaDa sẽ cùng bạn: ☕ Đọc và phân tích bài báo , nhìn lại sự thay đổi của LinkedIn qua thời gian. 📌 Thảo luận về xu hướng "tô vẽ thương hiệu cá nhân" – ranh giới giữa chia sẻ giá trị thực và sự cường điệu hóa. 🎭 Câu hỏi lớn : LinkedIn là một nền tảng nghề nghiệp hay đã trở thành một "Facebook công sở"? 🎧 Lắng nghe ngay "Đọc Báo cùng TaDa" trên Spotify, Apple Podcasts và các nền tảng yêu thích của bạn. 📩 Chia sẻ suy nghĩ của bạn về LinkedIn và cách bạn đang sử dụng nền tảng này! Hãy cùng nhau đọc báo, nhưng không chỉ để đọc – mà để hiểu sâu hơn về cách truyền thông định hình thế giới xung quanh chúng ta.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
LLM và cuộc giằng co giữ lấy tư duy 11:50

6 weeks ago11:50

11:50

Trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Nhưng liệu chúng ta có đang đánh đổi khả năng tư duy độc lập để đổi lấy sự tiện lợi của AI? Trong tập này, Tada sẽ cùng bạn đọc và phân tích bài viết "LLM và cuộc giằng co giữ lấy tư duy" của Nguyễn Việt Hải , giảng viên môn tư duy phản biện tại bộ môn giáo dục khai phóng. 🤖 LLM giúp chúng ta sáng tạo hơn hay khiến tư duy phản biện suy yếu? 🤯 Con người có đang vô thức "ủy quyền" suy nghĩ cho AI? 🎭 Làm thế nào để tận dụng AI mà vẫn giữ được tư duy độc lập? Cùng khám phá những góc nhìn thú vị và tranh luận về chủ đề này qua góc nhìn báo chí và thực tiễn. Đừng quên để lại suy nghĩ của bạn sau khi nghe nhé! 🎧 Nghe ngay trên các nền tảng Podcast yêu thích! 🚀…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Philomena Cunk - Nữ chuyên gia bất đắc dĩ của thời đại 13:15

7 weeks ago13:15

13:15

Trong tập này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một nhân vật vô cùng thú vị – Philomena Cunk , nữ chuyên gia “bất đắc dĩ” nhưng lại khiến cả thế giới bật cười và suy ngẫm về cách chúng ta tiếp nhận thông tin. Dựa trên bài báo "Philomena Cunk - Nữ chuyên gia bất đắc dĩ của thời đại" của tác giả Đăng Khoa , đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần , TaDa sẽ cùng bạn phân tích cách Cunk trở thành biểu tượng của sự châm biếm trong truyền thông hiện đại. Liệu một nhân vật hư cấu như Cunk có thể giúp chúng ta nhìn rõ hơn về cách kiến thức được truyền tải trong thời đại bùng nổ thông tin? Và làm thế nào để không bị cuốn theo những "chuyên gia mạng" đầy rẫy ngoài kia? 📌 Nội dung chính: ✅ Ai là Philomena Cunk ? ✅ Cunk đã làm gì để trở thành một hiện tượng truyền thông? ✅ Sự châm biếm của Cunk phản ánh điều gì về thời đại thông tin? ✅ Chúng ta học được gì từ hiện tượng này về truyền thông và tư duy phản biện? 💬 Bạn nghĩ sao về Philomena Cunk? Hãy chia sẻ cảm nhận với mình nhé! 🔗 Nghe podcast trên: 🎧 Spotify | Apple Podcasts | Google Podcasts 🎙 Host: TaDa 📩 Kết nối với mình tại: tadale.com…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Paul Salopek và hành trình lần theo dấu chân nhân loại 14:11

7 weeks ago14:11

14:11

Nếu có thể đi bộ qua những con đường mà tổ tiên chúng ta đã từng đặt chân, liệu chúng ta có thể hiểu rõ hơn về thế giới này không? Trong tập này, Đọc Báo cùng Tada sẽ cùng bạn khám phá bài viết trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần về Paul Salopek , nhà báo từng đoạt giải Pulitzer, người đã dành hơn một thập kỷ đi bộ theo con đường di cư của loài người từ châu Phi đến tận cùng thế giới. Hành trình của ông không chỉ là một chuyến đi địa lý, mà còn là một cuộc khám phá về lịch sử, văn hóa và chính bản thân con người. Tại sao Paul Salopek lại chọn cách di chuyển chậm rãi trong một thế giới đang lao nhanh về phía trước? Những gì ông trải nghiệm trên đường đi có thể giúp chúng ta hiểu sâu hơn về chính mình? Và quan trọng hơn, hành trình này gợi mở điều gì về cách chúng ta kết nối với thế giới? Hãy cùng lắng nghe và bước đi cùng Đọc Báo cùng Tada ! 🔗 Theo dõi thêm tại: 🌐 Website: http://tadale.com 🎙 Podcast: http://tadale.transistor.fm 📷 Instagram: @thangmania…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[Điện ảnh] Khi ngôn từ biến mất và hình ảnh cất lời 13:20

8 weeks ago13:20

13:20

Khi một bộ phim không có một câu thoại nào nhưng vẫn khiến cả thế giới rung động – đó chính là Flow , bộ phim hoạt hình không lời vừa giành giải Phim Hoạt Hình Xuất Sắc Nhất tại Oscar 2025 . Trong tập podcast này, TaDa sẽ cùng bạn đọc bài viết "Khi ngôn từ biến mất và hình ảnh cất lời" của nhà báo Lê Hồng Lâm trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần , để cùng khám phá cách Flow và những bộ phim hoạt hình không thoại khác như Fantasia , The Triplets of Belleville hay The Red Turtle có thể kể chuyện mạnh mẽ chỉ bằng hình ảnh và âm thanh. 🎧 Khi không còn lời thoại, điện ảnh sẽ thay đổi ra sao? Hãy cùng lắng nghe và cảm nhận! 📌 Theo dõi thêm tại: 🔗 Website: http://tadale.com 🎙 Podcast: http://tadale.transistor.fm 📷 Instagram: @thangmania 🔔 Đừng quên theo dõi các podcast yêu thích của bạn để không bỏ lỡ những bài báo hay mỗi tuần! 🚀…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Chuyện buồn đưa lên mạng: Ai khóc nỗi đau này? 10:37

8 weeks ago10:37

10:37

Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao những câu chuyện buồn lại tràn ngập trên mạng xã hội? Những status dài đẫm nước mắt, những video kể lể về tổn thương cá nhân, và hàng nghìn bình luận từ người lạ. Chúng ta đang chứng kiến một thời đại mà nỗi buồn cũng trở thành một dạng nội dung lan truyền. Trong tập này của "Đọc báo cùng TaDa" , chúng ta sẽ cùng phân tích bài viết "Chuyện buồn đưa hết lên mạng, ai khóc nỗi đau này?" của tác giả Ngọc Khanh trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần – một góc nhìn sâu sắc về việc "khoe" nỗi buồn trên không gian mạng. 💡 Tại sao những câu chuyện cá nhân dễ lan truyền? 💡 Chia sẻ cảm xúc online có thực sự giúp con người giải tỏa, hay chỉ đẩy họ vào vòng xoáy dư luận? 💡 Truyền thông số đã biến nỗi đau thành nội dung thế nào? 🎧 Hãy cùng mình đọc báo, phân tích và suy ngẫm về cách truyền thông định hình cảm xúc cá nhân trong kỷ nguyên số. 👉 Lắng nghe ngay trên các nền tảng podcast yêu thích của bạn! 🔗 Theo dõi thêm tại: Website: tadale.com Instagram: @thangmania…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Netflix: Phim là để bật, không phải để xem 12:11

9 weeks ago12:11

12:11

Netflix đang biến phim ảnh thành "nhạc nền" cho cuộc sống bận rộn của chúng ta? Có bao giờ bạn bật Netflix nhưng chỉ liếc mắt một hai lần vì còn bận lướt TikTok, nhắn tin hay làm việc khác? Nếu có, chúc mừng bạn, bạn chính là đối tượng mà nền tảng này đang nhắm tới! Trong tập Đọc Báo Cùng Tada lần này, chúng ta cùng phân tích bài báo "Netflix: Phim là để bật, không phải để xem" trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần , khám phá cách Netflix đang "cải tạo" kịch bản phim để phù hợp với thói quen xem lướt của khán giả . Nhân vật cứ nói hết những gì đang xảy ra, thoại dài lê thê để người xem chỉ cần nghe cũng hiểu được. 📌 Phim ảnh có còn là một bộ môn nghệ thuật hay chỉ là một dạng nội dung tiêu thụ nhanh? 📌 Chúng ta có đang đánh mất khả năng tập trung vì thói quen xem đa nhiệm? 📌 Netflix có đang giết chết điện ảnh truyền thống hay chỉ đang tạo ra một thể loại phim mới cho kỷ nguyên số? Một tập podcast không thể bỏ lỡ nếu bạn là người yêu điện ảnh, truyền thông hoặc đơn giản là đang cầm điện thoại trong lúc xem Netflix! 🎬📱 👉 Nghe ngay trên Spotify, Apple Podcasts & YouTube Podcast! 🔗 Theo dõi thêm tại: http://tadale.com…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Tiếng mẹ ru từ lúc nằm nôi – Hành trình giữ gìn bản sắc ngôn ngữ 17:27

9 weeks ago17:27

17:27

Trong số này, Tada cùng bạn đọc bài báo "Tiếng mẹ ru từ lúc nằm nôi" của tác giả Liên Hương, đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Bài viết mở ra câu chuyện về sự hình thành và phát triển của tiếng Việt, từ những lời ru ầu ơ của mẹ cho đến cách ngôn ngữ này phản ánh bản sắc văn hóa, tư duy và tâm hồn dân tộc. 📌 Bạn sẽ nghe gì trong tập này? 🔹 Hành trình của tiếng Việt từ thuở sơ khai đến hiện đại. 🔹 Những tác động của môi trường sống và giáo dục đến cách con trẻ tiếp nhận ngôn ngữ mẹ đẻ. 🔹 Bài học về gìn giữ tiếng Việt trong bối cảnh toàn cầu hóa và ảnh hưởng của các ngôn ngữ khác. 🌿 Hãy cùng Tada lắng nghe và suy ngẫm: Liệu chúng ta có đang thực sự trân trọng và bảo tồn tiếng mẹ đẻ mỗi ngày? 🎧 Nghe ngay trên Spotify, Apple Podcasts và http://tadale.transistor.fm Theo dõi các nội dung của Tada tại http://tadale.com…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Tiếng mẹ đẻ: Ngỡ mãi không quên nhưng rồi sẽ mất 13:21

9 weeks ago13:21

13:21

Tiếng mẹ đẻ – ta cứ ngỡ là điều hiển nhiên, là thứ đi theo ta suốt đời. Nhưng liệu có phải như vậy? Trong tập podcast này, tôi sẽ cùng bạn đọc và suy ngẫm về bài viết "Tiếng mẹ đẻ: Ngỡ mãi không quên nhưng rồi sẽ mất" của tác giả Phan Bảo, đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Giữa nhịp sống hiện đại, khi công nghệ và những ngôn ngữ toàn cầu ngày càng chiếm lĩnh, tiếng Việt của chúng ta có thực sự an toàn? Hay nó đang dần mờ nhạt trong những cuộc trò chuyện bị cắt ngắn, những dòng tin nhắn pha trộn ngoại ngữ, hay thậm chí trong chính suy nghĩ của thế hệ trẻ? Hãy cùng tôi đi qua câu chuyện này – để lắng nghe, để đồng cảm và để tự hỏi: Chúng ta có đang vô tình đánh rơi một phần của chính mình? 🎧 Luôn có thể nghe thêm các tập podcast trên kênh: http://tadale.transistor.fm ✍️ Và đọc các bài viết tại blog cá nhân của Tada tại http://tadale.com…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Brian Cox: Khoa học cũng cần ngôi sao đại chúng? 14:51

9 weeks ago14:51

14:51

Khoa học có cần một ngôi sao? 🔭✨ Trong tập Đọc Báo cùng TaDa lần này, chúng ta sẽ khám phá câu chuyện của Brian Cox – nhà vật lý thiên văn, cựu tay keyboard của một ban nhạc rock, và quan trọng nhất, một người đã biến khoa học thành một câu chuyện hấp dẫn với hàng triệu khán giả trên khắp thế giới. Từ loạt chương trình đình đám như Wonders of the Universe đến những bài giảng lôi cuốn, Brian Cox không chỉ giúp khoa học trở nên dễ hiểu mà còn khiến nó trở thành một trải nghiệm truyền thông cuốn hút. Vậy điều gì khiến anh thành công? 🎧 Trong tập này, TaDa sẽ cùng bạn: Giải mã chiến thuật truyền thông của Brian Cox: làm sao để khoa học không còn "khó nhằn"? Tìm hiểu vai trò của storytelling trong việc truyền tải những kiến thức phức tạp. Đặt câu hỏi: Liệu một lĩnh vực khô khan cũng có thể trở thành một "show diễn" thú vị? Đừng bỏ lỡ một tập đầy cảm hứng và những bài học quý giá cho bất kỳ ai yêu thích khoa học, truyền thông, và cách kể chuyện sáng tạo! 🎙 Đọc Báo cùng TaDa – đọc báo theo cách của một storyteller. Nghe thêm các tập podcast khác tại đây https://tadale.transistor.fm/…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Mùa xuân ăn rau lành 10:42

10 weeks ago10:42

10:42

Giữa nhịp sống hiện đại vội vã, bạn có khi nào dừng lại và nghĩ về những điều giản dị nhưng đáng quý trong bữa ăn hàng ngày? Trong tập podcast hôm nay, Tada mời bạn cùng đọc và suy ngẫm về bài viết "Mùa xuân ăn rau lành" của tác giả Trung Sỹ trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần . Không chỉ là câu chuyện về rau cỏ, bài viết này còn mở ra một góc nhìn sâu sắc về thói quen ăn uống, lối sống chậm rãi và sự kết nối giữa con người với thiên nhiên. Qua từng câu chữ, chúng ta sẽ cảm nhận được sự tinh tế trong từng loại rau mùa xuân, từ đó hiểu hơn về giá trị của những điều đơn giản nhưng ý nghĩa. 🌿 Lắng nghe để cảm nhận: ✅ Những góc nhìn thú vị về thói quen ăn uống trong xã hội hiện đại ✅ Ý nghĩa của việc "ăn rau lành" không chỉ về dinh dưỡng mà còn về tâm hồn ✅ Một chút chậm lại giữa những bữa ăn vội vã – để sống trọn vẹn hơn…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Tay bán dầu rắn & những lời dối gian 12:36

10 weeks ago12:36

12:36

Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao những lời quảng cáo hoa mỹ, những "bí kíp thành công" thần tốc hay những phương thuốc "chữa bách bệnh" vẫn có thể thu hút đông đảo người tin tưởng, dù thời đại này đã đầy rẫy thông tin? Trong tập podcast này, chúng ta sẽ cùng đọc và phân tích bài viết "Tay bán dầu rắn hay những lời dối gian" trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần – một câu chuyện không chỉ về những kẻ bán dầu rắn thời xưa mà còn về những "tay bán dầu rắn" thời hiện đại. Từ các thủ thuật thao túng tâm lý, chiến lược marketing đánh vào nỗi sợ và hy vọng, đến cách mạng xã hội giúp những lời dối trá lan truyền nhanh hơn bao giờ hết – tất cả đều sẽ được bóc tách. Quan trọng hơn, làm thế nào để chúng ta không trở thành nạn nhân của những chiêu trò này? Liệu có cách nào giúp mỗi người trang bị "bộ lọc thông tin" tốt hơn trong thời đại mà sự thật và hư cấu đôi khi chỉ cách nhau một dòng quảng cáo? 📖 Hãy cùng tôi đọc sâu hơn, hiểu rộng hơn , và rút ra những bài học đắt giá từ câu chuyện dầu rắn – một bài học chưa bao giờ cũ trong thế giới truyền thông ngày nay! 🔔 Đừng quên follow "Đọc Báo cùng TaDa" tại tadale.transistor.fm để nghe những tập mới nhất. Và nếu bạn thích những câu chuyện về truyền thông, văn hóa, và những vấn đề xã hội đáng suy ngẫm, hãy ghé thăm tadale.com – nơi tôi chia sẻ các bài viết chuyên sâu và góc nhìn của mình. Hẹn gặp lại trong những tập tiếp theo! 🎧✨…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] 2025 Mạng xã hội sẽ "vì xã hội" hơn 6:45

15 weeks ago6:45

6:45

Năm 2025, mạng xã hội sẽ thay da đổi thịt để trở về với đúng tôn chỉ của nó là "nền tảng vì lợi ích chung của xã hội" (prosocial media). Đây là xu hướng được các trang tin công nghệ dự đoán.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Có phải thế giới đang ngày càng dốt hơn? 10:01

16 weeks ago10:01

10:01

Bạn có thông minh hơn trẻ em 10 tuổi? Tờ The Economist đã đặt câu hỏi gây sốc như vậy để nói về kết quả một nghiên cứu lớn về trình độ đọc hiểu của người trưởng thành ở các nước thuộc nhóm OECD. Bài viết của Trọng Nhân trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] Thời xem nhanh - nghe vội 7:55

16 weeks ago7:55

7:55

Cái gì đã khiến người ta thưởng nhạc, nghe Podcast, xem video và xem phim với tốc độ phát gấp rưỡi, thậm chí gấp đôi, một xu hướng "tiêu thụ nội dung" nổi bật trong năm 2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] "Nhũn não" quanh năm cùng "nhà sáng tạo nội dung" 9:03

16 weeks ago9:03

9:03

Năm 2024 cho thấy việc trở thành "nhà sáng tạo nội dung" triệu người mê lại dễ đến như thế nào, và hàng triệu người sẵn sàng đưa những tên tuổi vô danh đi thẳng vào đại lộ danh tiếng ra sao. Bài viết của tác giả Phan Bảo trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] 2024 - một năm cô đơn - cả thế giới chung màu lạc lõng 13:07

16 weeks ago13:07

13:07

Tiểu thuyết nổi tiếng Trăm năm cô đơn vừa được chuyển thể thành phim và công chiếu vào trung tuần tháng 12, cũng vừa lúc để nhìn lại một năm 2024 đi đâu cũng nghe man mác cô đơn và lạc lõng. Bài viết của tác giả Ngọc Khanh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 1.2025

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[MÔI TRƯỜNG] Khí hậu 2024 - Tìm chút tươi mát giữa năm nóng bức 9:30

16 weeks ago9:30

9:30

Tin tức cuối cùng về khí hậu trong năm là một tin không vui: 2024 gần như chắc chắn là năm Trái đất nóng nhất trong lịch sử, vượt qua kỉ lục của năm trước. Cái nóng cũng bao trùm bức tranh khí hậu của năm qua và chắc chắn sẽ chưa dừng lại. Bài viết của Xuân Minh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CÔNG NGHỆ 2024] Thuyền to trong sóng lớn 10:01

17 weeks ago10:01

10:01

Thuyền càng to, sóng càng lớn, và đi đâu thì cũng quay về chuyện trí tuệ nhân tạo - giàu AI, khó cũng AI. Ấy là tình cảnh của những gã khổng lồ công nghệ năm 2024 vậy. Cùng điểm qua tình hình công nghệ trong năm qua cùng bài viết của tác giả Tịnh Anh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ĐÔ THỊ] Giấc mơ Metro 11:51

18 weeks ago11:51

11:51

Bài viết của tác giả Nhiên Anh trên báo Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 12.2024 nhìn lại những dấu ấn của Sài Gòn 20 năm trước thời mà Metro bắt đầu manh nha khởi công, cùng sự tiến bộ của nhân loại, chúng ta cũng đang dần theo kịp và cùng những kì vọng mới cho tương lai của các đô thị Việt Nam.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KHOA HỌC] Phân tích Khoa học của "Mùa nghỉ ngơi" 7:05

18 weeks ago7:05

7:05

Andy Williams đã hát "This is the most wonderful time of the year" - Đây cũng là mùa hạnh phúc nhất - khúc ca kinh điển của Andy Williams đã ngợi ca như vậy. Điều này có đúng không? Hãy cùng tìm hiểu góc độ khoa học của tâm lý này nhé.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TÂM LÝ] Overthinking - nghĩ nhiều thì nguy hiểm lắm 8:01

19 weeks ago8:01

8:01

Suy nghĩ quá mức (Overthinking) là một từ "thời thượng" của năm nay. Phụ nữ hay đàn ông gì cũng có lúc cả nghĩ. Có chăng là tác động của việc nghĩ nhiều với tâm trí thì khác nhau theo giới. Bài viết trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Kinh tế cảm xúc: Tiêu tiền để tìm vui 11:12

20 weeks ago11:12

11:12

Trong "nền kinh tế cảm xúc", người tiêu dùng sẽ mở ví dựa trên giá trị cảm xúc của món hàng, thay vì giá trị sử dụng. Nếu bỏ tiền ra có thể mua được niềm vui thì tại sao không? Không gì chứng thực cho sự bùng nổ của kinh tế cảm xúc bằng lễ hội mua sắm 11-11 vừa qua ở Trung Quốc. Tân Hoa xã dẫn báo cáo từ nền tảng xã hội Soul App cho biết hầu hết chi tiêu trong ngày này (còn gọi là ngày độc thân) đều liên quan đến du lịch, trò chơi, các hoạt động văn hóa, giải trí - vé xem lễ hội âm nhạc, hài kịch và hộp mù (blind box, đồ chơi sưu tập chỉ mở hộp ra mới biết bên trong là gì). Tất cả đều là "tiêu dùng vui vẻ", những thứ không nhất thiết phục vụ chức năng nào đó, nhưng mang lại cho người mua sự thỏa mãn về mặt cảm xúc. Đây là "logic mua hàng thời đại mới", thể hiện "một thay đổi lớn trong thị trường tiêu dùng Trung Quốc" (Tân Hoa xã ngày 12-11).…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ẨM THỰC] Lý lẽ của mùi - Từ khó ngửi tới dễ ngửi 11:07

20 weeks ago11:07

11:07

Mùi là một cảm nhận từ khướu giác, là một phổ dài từ dễ ngửi đến khó ngửi. Rất khó ngửi gọi là thối (foul, rotten...) rất dễ ngửi gọi là hương (perfum, fragrant...) Bài viết của tác giả Vũ Thế Thành trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 12.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[MÔI TRƯỜNG] COP-29 Đổ vỡ nhiều đàm phán cần thay đổi 11:45

20 weeks ago11:45

11:45

INC-5 vừa kết thúc là hội nghị toàn cầu thứ ba liên quan đến vận mệnh hành tinh chỉ trong vòng hơn 1 tháng do Liên hiệp Quốc hậu thuẫn, sau COP 16 về đa dạng sinh học (21.10 đến 1.11) và COP 29 về biến đổi khí hậu (11-22.11) Lịch sử cho thấy hiếm có hội nghị nào kết thúc trong mừng vui

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CON MẮT] Stress Bragging - Bận rộn không phải bông hồng trên phiếu bé ngoan 6:42

20 weeks ago6:42

6:42

Không hiếm người thường xuyên loan báo sự bận rộn của bản thân vì công việc căng thẳng cho toàn thiên hạ với vẻ tự hào ngầm. Nhưng khoe gì thì khoe chứ đừng khoe bận. Bài viết của Thanh Nhi trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ÂM NHẠC] Ăn bằng tai - Nghệ thuật chọn nhạc cho nhà hàng 7:53

21 weeks ago7:53

7:53

Các dịch vụ nhạc số như Spotify và Apple Music đang có một tệp khách hàng đặc biệt - các chủ nhà hàng muốn thực khách ăn uống trong không gian âm nhạc phù hợp, với những playlist tuyển lựa công phu. Ngược lại, các trang nhạc cũng có thể dựa vào gu nghe của người dùnhg để đề xuất nơi họ nên dùng bữa Bài viết của Bình Minh trên Tuổi trẻ Cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] Substack, báo chí chính trị & tin tức địa phương 11:43

21 weeks ago11:43

11:43

Vào đầu thế kỷ 19, thủ đô London của Vương quốc Anh có hàng chục tờ báo in hàng ngày. Nhưng ngày nay, việc các tờ báo thay đổi định dạng đã đánh dấu sự kết thúc của tin tức địa phương hàng ngày trên báo in. Thay vì báo in, các tờ báo ở London chuyển sang định dạng trực tuyến để tiết kiệm chi phí cũng như có lượng độc giả đông đảo hơn. Nhưng việc chuyển hướng khỏi báo in cũng mang lại cảm giác chung rằng báo chí địa phương đang trong tình trạng trì trệ. Một nhóm các trang tin tức mới của London đã xuất hiện để giải quyết tình trạng này. Hầu hết chúng được hỗ trợ bởi Substack. Substack là nền tảng xuất bản tập trung dành cho các tổ chức tin tức và các nhà báo, và cũng là một cách để báo chí kiếm tiền thông qua đăng ký của người đọc. Không có quảng cáo, Substack là một môi trường mà nội dung chất lượng sẽ đánh bại nội dung “nhảm nhí”, “giật gân” và “câu view”.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] Tạp chí trên máy bay không còn "bay" nữa 11:05

21 weeks ago11:05

11:05

Trong khi một số tạp chí tận dụng được việc con người ngán màn hình điện tử để trở lại mạnh mẽ, tạp chí của nhiều hãng hàng không đành phải nhường sân chơi cho màn hình - thiết bị giải trí mini sau mỗi chiếc ghế trên máy bay. Bài viết của Ngọc Đông trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần tháng 12.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] Tờ tạp chí siêu thị khiến ngành báo phải ngước nhìn 9:28

21 weeks ago9:28

9:28

Ấn phẩm có lượng phát hành lớn thứ 3 nước Mỹ không phải thuộc tập đoàn truyền thông khổng lồ hay toà báo lâu đời nào, mà là của chuỗi siêu thị Costco, với hơn 15 triệu bản mỗi tháng

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] Tạp chí in hồi sinh, sắm vai xa xỉ 14:48

21 weeks ago14:48

14:48

Trong khi nhiều tờ báo không đương đầu nổi với thay đổi của thời cuộc, một số ấn phẩm tạp chí đã trở lại ngoạn mục với một định vị mới, mỗi một số báo là một món hàng tinh xảo, in ấn cầu kỳ, phát hành giới hạn và chứng tỏ đẳng cấp người đọc. Bài viết của Ngọc Khanh trong series bài viết về sự trở lại của tạp chí trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 12.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Quê hương Tin Tin và "ngôi nhà thứ hai" của Manga 9:39

22 weeks ago9:39

9:39

Hơn một nửa tổng số truyện tranh bán ra ở Pháp, quê hương của dòng truyện tranh Pháp-Bỉ, lại là truyện Nhật (Manga). Pháp đã trở thành "quê hương thứ hai của Manga" như cách gọi của một tờ báo trong nước, như thế nào? Bài viết của Minh Khôi trên Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 11.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Trang trí nắp cống: Những mảnh sử vuông tròn 10:19

22 weeks ago10:19

10:19

Những nắp đậy cồng kềng, nặng nề và không mấy ai để mắt tới vẫn đang ngày ngày được nâng cấp, tạo thành những vật phẩm có giá trị kinh tế, văn hoá, lịch sử trên khắp thế giới. Mỗi vật thể vuông tròn là tấm toan để sáng tạo, chờ người qua lại, ngạc nhiên và thích thú khi thấy nghệ thuật ngay dưới chân mình. Bài viết của Ngọc Khanh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 11.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[MÔI TRƯỜNG] Bạn có biết bỏ pin đúng cách? 11:51

22 weeks ago11:51

11:51

"Không chỉ vứt pin bừa bãi vì sẽ có hại cho môi trường" tưởng là bài học ai cũng thuộc nằm lòng, nhưng hình như người ta chỉ mới nhớ áp dụng cho pin tiểu loại không sạc. Với các loại pin khác, nhất là pin lithium phổ biến trong thiết bị điện tử, hoá ra nhiều người không biết các thông tin về loại bỏ đúng cách và tái chế pin an toàn. Bài viết của Xuân Minh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CON MẮT] "Bộ não mở rộng" trong túi quần - Cách chúng ta dùng Notes ghi chú ra sao 8:38

22 weeks ago8:38

8:38

Với trí nhớ và khoảng chú ý của con người ngày càng kém đi, ứng dụng ghi chú trên điện thoại ngày càng vượt qua vai trò khiêm nhường ban đầu của nó, trở thành "bộ não mở rộng", nhỏ gọn, bỏ túi được, mang theo đi khắp mọi nơi Bài viết của Thanh Nhi trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] "Động từ hoá" tên thương hiệu - Kẻ mong người ngán 8:25

23 weeks ago8:25

8:25

Google có thể lo sốt vó khi giới trẻ còn dùng "google đi" thay cho "tìm kiếm đi", song cũng có doanh nghiệp không muốn tên thương hiệu của mình đi vào bộ từ vựng của công chúng. Tại sao lại thế? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết của Khánh Nguyên trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 10.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CON MẮT] Với giá cả, đừng nói chuyện "Nhớ hồi đó" 8:14

23 weeks ago8:14

8:14

Ông bà ta hay nói "thời đó vài ngàn đồng là có thể mua được tô phở". Mẹ hay thở dài "hai chục ngàn của hai năm trước đủ mua cả kí rau, giờ được một nửa", và người trẻ nhiều khi cũng nhớ hủ tiếu gõ 12k Bài viết về câu chuyện giá cả ở góc nhìn tâm lý thú vị của tác giả Thanh Nhi trên Tuổi trẻ cuối tuần tháng 11.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ẨM THỰC] Sài Gòn ẩm thực nhập cư: Ngon dở tuỳ người 11:50

23 weeks ago11:50

11:50

Nhiều món ăn du nhập vào TP.HCM đã biến thể cho phù hợp với thói quen ăn uống của người dân đô thị lớn nhất miền Nam này. Bài viết của tác giả Ngữ Yên trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 11.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CÔNG NGHỆ] Lưu giữ một thế giới đang biến mất 14:17

23 weeks ago14:17

14:17

Thông tin trên Internet không trường tồn với thời gian như nhiều người vẫn lầm tưởng, và lưu giữ chúng cho thế hệ tương lai dù khó vẫn là việc cần làm. Bài viết của Hoa Kim trên tờ tuổi trẻ cuối tuần số tháng 11.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[MÔI TRƯỜNG] Đổi nhự lấy quà, và sau đó? 9:33

23 weeks ago9:33

9:33

Những chương trình trao đổi đồ nhựa lấy quà được thực hiện ở nhiều cộng đồng hay sự kiện liên quan đến môi trường để khuyến khích người dân thu gom nhựa cho tái chế. Bài viết của Xuân Minh trên Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 11.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[QUỐC TẾ] Trump 2.0: Một thế giới khó đoán định? 7:45

23 weeks ago7:45

7:45

Với chiến thắng áp đảo của ông Donald Trump hôm 5.11 trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, thế giới đang gồng mình chờ đợi bốn năm khó đoán định với xu hướng chủ đạo được dự báo là chủ nghĩa bảo hộ kiểu "Nước Mỹ trên hết" Bài viết của Thanh Tuấn trên Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VẤN ĐỀ] Giải thích tốc độ giao hàng của Trung Quốc 9:30

24 weeks ago9:30

9:30

Cạnh tranh khốc liệt, các hãng giao nhận buộc phải xoay xở tìm mọi cách hạ chi phí vận chuyển, mang lại lợi ích lớn lao cho người tiêu dùng Trung Quốc. Từ năm 2012 đến năm 2021, chỉ trong vòng 10 năm, doanh số bán lẻ trực tuyến của Trung Quốc đã tăng gấp 10 lần, từ 1.300 tỉ lên 13.100 tỉ nhân dân tệ (từ hơn 180 lên hơn 1.800 tỉ USD), đưa Trung Quốc vượt Mỹ trở thành quốc gia bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới. Dịch vụ kho vận - hậu cần và chuyển phát nhanh cực kỳ phát triển của Trung Quốc đã góp phần quyết định vào quá trình tăng trưởng thần tốc của thương mại điện tử ở nước này. Bài viết của tác giả Nguyễn Thành Trung trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KHOA HỌC] Mua sắm cuối năm - Cuộc đấu trí giữa người mua & kẻ bán 9:17

24 weeks ago9:17

9:17

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện bóng ma chi phí đằng sau những lời khuyến mãi đường mật, ai lỡ tin vào sẽ được gọi là nạn nhân của "cú ném bóng tầm thấp" của nhà bán. Bài viết của Thanh Nhi trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 11-2024 Theo dõi Tada tại đây nha: http://tadale.com

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[QUỐC TẾ] Tản mạn bầu cử Mỹ 14:42

24 weeks ago14:42

14:42

Cuộc bầu cử nhiều truyền thống ở Mỹ năm nay sẽ quyết định thay nhiều chuyện cho không chỉ cử tri nước này. Bài viết của tác giả Sáng Ánh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Các nhà quản lý kém từ đâu ra? 11:38

24 weeks ago11:38

11:38

Thử "truy xuất nguồn gốc" những vị sếp tệ. Gợi ý: Tất cả là do quy trình Bài viết của Ngọc Khanh trên Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 11.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Phụ tùng thay thế cho con người 9:22

24 weeks ago9:22

9:22

Y học tim mạch có thêm kỳ vọng mới về tương lai tạo mạch máu từ phòng thí nghiệm, nhưng khoa học nói chung vẫn sẽ còn phải bàn nhiều về tính đạo đức của việc nuôi cấy bộ phận cơ thể người Bài viết của Phạm Hằng trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ẨM THỰC] Ăn chocolate khiến người ta yêu đời hơn 12:16

24 weeks ago12:16

12:16

Ăn chocolate giảm nguy cơ bị tim mạch, đột quỵ, giảm đường trong máu, giảm huyết áp, thật không? Bài viết của tác giả Vũ Thế Thành trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Tránh Smart Phone gặp Smart Watch 10:29

25 weeks ago10:29

10:29

Trong bối cảnh nhiều trường phổ thông tại các quốc gia bắt đầu hạn chế điện thoại thông minh, một thiết bị "smart" khác nhanh chóng lên ngôi: smart watch Bài viết của Trọng Nhân trên tuổi trẻ cuối tuần tháng 11.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Mở sách nấu ăn lần theo dấu sử 10:57

25 weeks ago10:57

10:57

Đọc kỹ những cuốn sách dạy nấu ăn cũ mới thấy chúng mang đến cho ta không chỉ nỗi nhớ và ký ức gia đình. "[Sách dạy nấu ăn] không chỉ là bản thiết kế cho một bữa ăn. Chúng nói lên rất nhiều điều về văn hóa và xã hội của chúng ta. Chúng cung cấp thông tin kinh tế, các quan niệm sức khỏe và dinh dưỡng, chính trị, mối quan hệ xã hội và lao động, chẳng hạn qua việc chúng hầu như luôn hướng đến phụ nữ" - Adele Wessell, phó giáo sư lịch sử ẩm thực tại Đại học Southern Cross (Úc), nói về những quyển thực phổ xưa cũ. Bài viết của Phan Bảo trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ĐIỆN ẢNH] Những người "đo lường hạnh phúc" không hạnh phúc 15:04

25 weeks ago15:04

15:04

Bhutan là nơi thành công không được đo bằng tăng trưởng kinh tế mà bằng sự thịnh vượng về cảm xúc. Nhưng làm sao đong đếm được hạnh phúc? Bằng cách đưa người xem theo chân các nhân viên Chính phủ Bhutan chuyên đi đo lường chỉ số hạnh phúc, bộ phim Agent of Happiness hẳn là câu trả lời cho câu hỏi mà trái lại, chỉ ra những mâu thuẫn ẩn dưới thước đo này. Bài viết củea Kính Quốc trên báo Tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Nếm thử văn chương 8:43

25 weeks ago8:43

8:43

Tiểu thuyết cũng có thể trở thành cảm hứng cho ẩm thực. Bài viết của Phương Anh Violet trên Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NHỊP SỐNG TRẺ] Những người trẻ và kinh nghiệm đầy mình 10:59

25 weeks ago10:59

10:59

Phóng sự của Trọng Nhân và Thuỳ Linh trên Tuổi trẻ cuối tuần chia sẻ về chân dung của các bạn sinh viên ở nhiều ngành học khác nhau đã có "kinh nghiệm đầy mình" từ những công việc ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] Podcast và lá phiếu 9:32

25 weeks ago9:32

9:32

Chưa bao giờ trong lịch sử chính trị Mỹ, một cuộc bầu cử lại diễn ra qua nhiều nền tảng truyền thông như hiện giờ, khi các hình thức truyền tải thông điệp kiểu gì cũ đang mất dần ưu thế trước video tik tok và Podcast Bài viết của Thanh Tuấn trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[TRUYỀN THÔNG] Vì sao báo chí Mỹ "phải" chọn phe? 9:54

26 weeks ago9:54

9:54

Báo chí Mỹ có một truyền thống khá lạ; gần đến ngày bầu cử tổng thống, họ sẽ chọn một ứng cử viên để chính thức tuyên bố ủng hộ (endorsement), bất kể cảm nhận chung của độc giả là báo chí phải giữ vị thế khách quan mới mong đưa tin chính xác. Bài viết của tác giả Nguyễn Vũ trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần sẽ phân tích sâu hơn…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Thú cưng có thể ăn sang tới đâu? 7:12

26 weeks ago7:12

7:12

Trong tiếng Anh, cụm từ "a dog's life" có nghĩa là số con rệp, bất hạnh. Nhưng những gì quan sát được ở thị trường thức ăn thú cưng cho ta thấy điều ngược lại. Bài viết của Bình Minh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần, số tháng 10.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[QUỐC TẾ] Châu Á: Bùng nổ học thêm ở xứ nghèo 9:52

26 weeks ago9:52

9:52

Bộ phim "The 12th Fail" (Thất bại lần thứ 12) gần đây của Bollywood có thông điệp rất rõ kể về cậu bé nông dân Manoj quyết tâm vượt qua kì thi cảnh sát đầy khó khăn ở Ấn Độ, quyết tâm và nỗ lực sẽ được đền đáp xứng đáng. Bài viết của Anh Quân trên TTCT phản ảnh tình trạng bùng nổ học thêm dưới nhiều biến tướng khác nhau ở tại các nước nghèo của Châu Á…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THỂ THAO] Phụ nữ và những môn thể thao siêu thử thách 8:13

26 weeks ago8:13

8:13

Bài viết của tác giả Trang Hạ trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần bàn về Phụ nữ khi tham gia những môn thể thao siêu thử thách và sự khó khăn khi phải đối mặt với những định kiến của xã hội.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Thức ăn chó mèo: Một thành công khác của ngành tiếp thị 10:48

26 weeks ago10:48

10:48

Giới quảng cáo tiếp thị luôn tạo ra nhu cầu mới và tài tình thuyết phục người ta tin vào tính cần thiết của những điều mới mẻ đó. Khi người ta đang cho chó mèo nuôi trong nhà ăn những gì còn sót lại của gia chủ như muôn đời nay vẫn thế, các bộ óc kinh doanh nhạy bén bảo họ rằng, hãy đừng. Thú cưng cũng xứng đáng có món riêng của chúng chứ. Và một ngành công nghiệp mới ra đời. Bài viết của Phan Bảo trên Tuổi trẻ cuối tuần - tháng 10.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CÔNG NGHỆ] Một thế giới chỉ toàn là thế thân 10:48

26 weeks ago10:48

10:48

Công nghệ đã cho phép con người phần nào tạo ra một thế thân, thay ta làm nhiều chuyện. Câu hỏi là có nên làm vậy hay không. Cái gì cũng giao cho AI làm thì con người tồn tại vì lẽ gì? Bài viết của tác giả Xê Nho trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[MÔI TRƯỜNG] Bí mật đen tối về nhựa đen 8:30

26 weeks ago8:30

8:30

Trong bếp nhà bạn có đồ nhựa đen hay không? Cùng khám phá những bí mật đen tối của đồ nhựa đen để điều chỉnh lối sống cho một môi trường xanh hơn

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Ảnh stock giữa cơn lốc AI 11:32

27 weeks ago11:32

11:32

Các thuật toán trí tuệ nhân tạo AI phát triển nhanh chóng, dự báo sẽ thay thế con nguời trong nhiều ngành nghề và chụp ảnh stock (kho ảnh thương mại có sẵn) rất có thể là nạn nhân kế tiếp Bài viết của Phan Bảo trên Tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KINH TẾ] Vì sao dịch vụ "Mua trước trả sau" hồi sinh? 11:20

27 weeks ago11:20

11:20

Bài viết của Gia Huy trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần Thị trường mua trước trả sau (BNPL) tại Việt Nam đang khởi sắc trở lại, với sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp lớn, mang đến nhiều cơ hội mới cho người dùng, dù cũng còn nhiều vấn đề phải giải quyết. Sau một thời gian im ắng, thị trường BNPL tại Việt Nam đang sôi động trở lại. VPBank và Lotte C&F vừa công bố hợp tác nhằm hỗ trợ khách hàng với dịch vụ BNPL, trong khi PV Oil cùng HDBank ra mắt ứng dụng cho phép người dùng mua xăng trước, thanh toán sau tại gần 900 trạm trên toàn quốc. Chỉ hai năm trước, nhiều cái tên đã phải rút lui khỏi sân chơi này như Ree-Pay, Atome hay Kaypay, do kinh tế khó khăn và nợ xấu gia tăng.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NOBEL 2024] Và giải Nobel cho AI 11:00

27 weeks ago11:00

11:00

AI dự phần hai giải quan trọng của mùa Nobel 2024 là vật lý và hóa học, một quyết định không phải tất cả các nhà nghiên cứu và khoa học gia đều hài lòng, ngay cả người ngoại cuộc cũng thấy có gì đó sai sai. "Có vẻ như giải Nobel đã bị ảnh hưởng bởi làn sóng AI" - giáo sư Jonathan Pritchard, nhà vật lý thiên văn tại Đại học Hoàng gia London, viết trên X. Còn Eleanor Drage, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Leverhulme về trí tuệ tương lai của Đại học Cambridge, gọi đây là "thời khắc trọng đại" của AI trong khoa học. Phản ứng trái chiều Theo The Economist, AI không phải là điểm chung duy nhất của Nobel vật lý và hóa học năm nay. Trong cả hai trường hợp, khắt khe mà nói, các công trình nghiên cứu được vinh danh nằm ngoài "thẩm quyền" của hội đồng trao giải: nghiên cứu AI thuộc lĩnh vực khoa học máy tính, còn nghiên cứu protein có thể được xếp vào ngành sinh học. Tạp chí Nature hôm 10-10 mô tả, chỉ vài phút sau khi chủ nhân Nobel vật lý 2024 được công bố, mạng xã hội đã dậy sóng. Nhiều nhà vật lý lập luận rằng khoa học nền tảng của học máy, được tôn vinh trong giải thưởng dành cho Geoffrey Hinton và John Hopfield, thực ra không phải là vật lý. "Tôi thật sự không nói nên lời. Tôi cũng thích máy học và mạng nơ ron nhân tạo như bao người, nhưng thật khó để xem đây là một khám phá trong vật lý" - Nature dẫn tiếp tweet của giáo sư Pritchard. Sabine Hossenfelder, nhà vật lý tại Trung tâm Triết học toán học Munich (Đức), khẳng định nghiên cứu của Hinton và Hopfield "thuộc lĩnh vực khoa học máy tính". "Giải thưởng Nobel hằng năm là cơ hội hiếm hoi để ngành vật lý, cũng như các nhà vật lý, bước vào ánh đèn sân khấu. Đây là ngày bạn bè và gia đình nhớ rằng họ quen biết một nhà vật lý và có thể đến hỏi ông ấy hoặc bà ấy giải Nobel mới đây là gì. Nhưng năm nay thì không" - ông bức xúc. Tuy nhiên, nhiều phân tích cho rằng mùa giải năm nay sẽ mở ra một kỷ nguyên mới của giải Nobel: phá vỡ ranh giới các nhóm ngành khoa học và thừa nhận vai trò của AI trong nghiên cứu. Nhiều nhà khoa học đã ủng hộ xu hướng mới này. "Nghiên cứu của Hopfield và Hinton mang tính liên ngành, kết hợp vật lý, toán học, khoa học máy tính và khoa học thần kinh. Theo nghĩa đó, nó thuộc về tất cả các lĩnh vực này" - Matt Strassler, nhà vật lý lý thuyết tại Đại học Harvard ở Cambridge, Massachusetts, nói với Nature. Cây bút khoa học Anil Ananthaswamy, tác giả quyển Why Machines Learn (2023), chỉ ra rằng mặc dù nghiên cứu được Ủy ban Nobel dẫn làm lý do trao giải có thể không phải là vật lý lý thuyết theo nghĩa thuần túy, song nó bắt nguồn từ các kỹ thuật và khái niệm trong vật lý, chẳng hạn như năng lượng. Những mạng Boltzmann hay mạng Hopfield "đều là các mô hình dựa trên năng lượng", ông nói. Theo Ananthaswamy, mối liên hệ với vật lý của các tiến triển sau này của máy học quả là mỏng manh hơn, song các nhà nghiên cứu đang quay lại các khái niệm gốc vật lý để có thể hiểu được vì sao các hệ thống học sâu có thể hoạt động ngày càng phức tạp hơn. Đồng ý kiến, Lenka Zdeborová, nhà nghiên cứu vật lý thống kê tính toán tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ở Lausanne (EPFL), khẳng định: "Chúng ta cần cách tư duy mà vật lý mang lại để nghiên cứu máy học". Giorgio Parisi, một trong ba đồng chủ nhân Nobel vật lý 2021, nhận xét: "Vật lý đang ngày càng mở rộng, và nó bao gồm nhiều lĩnh vực kiến thức không tồn tại trong quá khứ, hoặc không thuộc về vật lý". Tiền lệ tốt hay xấu? The Economist cho rằng từ tiền lệ này, sẽ có nhiều giải thưởng tương tự (nghiên cứu khoa học cơ bản có sự trợ giúp của AI) trong tương lai. Câu hỏi lúc này không còn là trao giải như năm nay là đúng hay sai, mà là AI có thể thay đổi nghiên cứu khoa học trong tương lai không, và theo cách nào, tốt hơn hay tệ hơn. Matt Hodgkinson, chuyên gia độc lập về liêm chính khoa học, lo ngại rằng các nhà nghiên cứu vật lý và hóa học sẽ chú trọng đến kỹ thuật, thay vì khoa học, trước "hiệu ứng AI". "Tôi mong sẽ không có chuyện các nhà nghiên cứu nghĩ rằng tất cả các công cụ AI đều như nhau rồi đổ xô dùng chatbot sai cách" - ông nói với Wired. Lo ngại này là có cơ sở. Trong vòng 5 năm kể từ khi graphene được Andre Geim và Konstantin Novoselov phát hiện vào năm 2004, có 45.000 bài báo khoa học đề cập đến vật liệu siêu cứng có gốc carbon này được công bố, theo Google Scholar. Và khi Geim và Novoselov giành giải Nobel vật lý 2010 cho khám phá của họ, số lượng bài báo công bố đã tăng vọt - lên tới 454.000 từ năm 2010 đến 2014 và hơn 1 triệu từ 2015 đến 2020. Số lượng nghiên cứu bùng nổ nhưng tác động thực tế thì vẫn chưa thấy. Hodgkinson tin rằng việc Ủy ban Nobel vinh danh các nhà nghiên cứu vì công trình liên quan AI có thể khiến những người khác bắt đầu chú mục vào lĩnh vực này, dẫn đến chất lượng khoa học biến động. Cũng như với graphene, "các đề xuất và ứng dụng [của AI] có thực chất hay không là chuyện khác" - ông nói. Số lượng các công bố về AI đã tăng gấp ba lần từ năm 2010 đến 2022, theo nghiên cứu của Đại học Stanford, với gần 250.000 bài báo khoa học được công bố chỉ riêng trong năm 2022, tức hơn 660 bài mới mỗi ngày. Cần lưu ý điều này diễn ra trước cả khi ChatGPT ra mắt và khởi động cuộc cách mạng AI tạo sinh vào tháng 11-2022. Nhìn nhận đúng đắn Từ lần đầu trao giải năm 1901, giải Nobel thường xoay quanh tác động của nghiên cứu đối với xã hội, và đã vinh danh những phát minh thực tiễn, không chỉ riêng khoa học thuần túy. Về khía cạnh này, giải thưởng năm 2024 không phải là ngoại lệ. "Đôi khi giải Nobel được trao cho những dự án kỹ thuật rất xuất sắc… trong đó có giải thưởng cho laser (vật lý 2018) và kỹ thuật PCR (hóa học 1993)" - Ananthaswamy nói với Nature. Julian Togelius, phó giáo sư khoa học máy tính tại Trường Kỹ thuật Tandon Đại học New York, cho rằng việc các nhà khoa học chạy theo AI có thể cản trở tư duy đổi mới. Với AI, các nhà nghiên cứu có thể sử dụng dữ liệu sẵn có để củng cố các lý thuyết cũ, thay vì thu thập thêm dữ liệu cơ bản từ tự nhiên và đưa ra các lý thuyết mới. "Con đường AI" dễ hơn nhưng sẽ chỉ tạo ra những bước tiến nhỏ trong sự hiểu biết, thay vì những bước nhảy vọt lớn, Togelius lập luận. Nhận định này có phần bi quan và không chính xác. Gạt chuyện đoạt Nobel qua một bên, dù có vinh danh hay không thì sự thật là ngày càng nhiều khám phá lớn trong các lĩnh vực quan trọng đạt được là nhờ AI. Cụ thể là thế mạnh lớn nhất của nó: khi được nạp một lượng dữ liệu lớn và phức tạp, một thuật toán có thể phát hiện những mô hình chưa từng thấy và lý giải các dữ liệu đó mà kh...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NOBEL 2024] Nobel y sinh - Công cụ chiến thắng bệnh tật tiếp theo 12:17

27 weeks ago12:17

12:17

Một ngày cuối năm 1980, nghiên cứu sinh Gary Ruvkun bước lên dãy cầu thang dài dẫn tới phòng thí nghiệm của "đàn anh" Jon Lorsch để trao đổi các ý tưởng khoa học như thường lệ. Ruvkun giơ lên bức ảnh về phân tử mới, microRNA, gắn vào một chuỗi RNA lớn hơn. "Anh nghĩ điều gì đang xảy ra ở đây?", cậu hỏi. Lorsch nhún vai, không quá quan tâm. Theo kinh nghiệm trước đó của Lorsch, các nghiên cứu sinh trẻ thường "không giúp ích quá nhiều". Ruvkun lặng lẽ trở lại tầng dưới với phát hiện của mình. Cậu nghiên cứu sinh khi ấy không hề nghĩ phân tử nhỏ bé trên tay là con đường dẫn tới giải Nobel Y sinh danh giá sau này. MicroRNA là phân tử RNA nhỏ không mã hóa, phổ biến rộng khắp giới động thực vật, xuất hiện cả ở con người và một số loại virus. Thời điểm ấy, cả Ruvkun và đồng chủ nhân giải Nobel Y sinh 2024 , bạn thân của ông, tiến sĩ Victor Ambros, đều đang làm việc tại Đại học Harvard và nỗ lực hoàn thành công trình tại Viện Công nghệ Massachusetts. Cả hai nghiên cứu về giun tròn C. elegans, cạnh tranh một cách bình đẳng khi bắt đầu thành lập phòng thí nghiệm riêng ở Boston. "Tôi thường cố gắng tìm ra tất cả những gì Ruvkun tìm ra trong các nghiên cứu, để mình không có vẻ ngốc nghếch", Ambros hài hước chia sẻ. Ông cho biết, các nhà khoa học thường có bản năng giữ kín những phát hiện của mình. Lĩnh vực nghiên cứu có văn hóa chung là "công bố chính thức hoặc giấu đi mãi mãi". Điều này khuyến khích họ gửi các khám phá tới các tạp chí học thuật trước. Tuy nhiên, ngay khi ông và tiến sĩ Ruvkun phát hiện nghiên cứu của họ có sự khác biệt về kết quả, cảm giác cạnh tranh lại lắng xuống. Ambros nhớ lại cuộc điện thoại khi cả hai nhận ra rằng microRNA được phát hiện tại phòng thí nghiệm của Ambrose gắn vào loại RNA lớn hơn loại mà Ruvkun đang nghiên cứu, như thể chúng là hai mảnh ghép hoàn hảo với nhau. "Tôi nhớ rằng mình đã hét lên trong điện thoại 'Anh có thấy điều mà tôi đang thấy không'", Ambrose kể lại. Hai nhà khoa học Victor Ambros và Gary Ruvkun tại Lễ trao giải Thành tựu Khoa học Đột phá, năm 2014. Ảnh: Economist Giống như tên gọi, microRNA ngắn hơn nhiều so với RNA. RNA thông thường có thể có hàng trăm, hàng nghìn nucleotide cơ bản, micro RNA chỉ có vài chục. Ruvkun và Ambrose chỉ ra rằng microRNA hoạt động như một "bộ điều khiển" quá trình sản xuất protein, cho RNA lớn hơn biết khi nào nên hoạt động chậm, khi nào nên dừng lại. Đây gọi là "cơ chế điều hòa gene". Điều này rất quan trọng, bởi quá nhiều hoặc quá ít một loại protein nhất định, có thể dẫn đến các bệnh như ung thư, loãng xương, nội tiết, tiêu hóa, mất thính lực bẩm sinh, rối loạn về mắt... Từ công trình này, các nhà khoa học có thể ứng dụng microRNA như những chỉ điểm sinh học (biomarker) trong chẩn đoán và điều trị số bệnh, đặc biệt là bệnh ung thư. Phát hiện này được xuất bản lần đầu vào năm 1993, trong hai bài báo riêng biệt, công bố trên Tạp chí Cell. Tuy nhiên, khi ấy, cộng đồng khoa học gần như không quan tâm đến nó. Họ nhận định cơ chế điều hòa gene bất thường là đặc thù của giun C. elegans, có thể không liên quan đến con người và các loài động vật phức tạp hơn. Bản thân Ruvkun và Ambrose cũng không nhận ra khám phá của họ có sức ảnh hưởng lớn đến vậy, cho tới nhiều năm sau. Đến năm 2000, Ruvkun và các cộng sự phát hiện một gene chịu trách nhiệm sản xuất microRNA ở loài giun C. elegans cũng có trong bộ gene của người. Ông gọi cho các nhà khoa học từ khắp nơi trên thế giới và nài nỉ họ chuyển các mẫu RNA từ con trai, giun đất, cá ngựa vằn hay bất cứ loài động vật nào. Lần lượt, phòng thí nghiệm của ông đã thử nghiệm các mẫu gửi qua bưu điện và tìm thấy gene microRNA, một dấu hiệu cho thấy quá trình điều hòa di truyền này xuất hiện ở toàn bộ các loại động vật. Khi đọc bài báo của Ruvkun, tiến sĩ Ambrose đi đến kết luận tương tự. "Đó là khoảnh khắc tôi nhận ra điều này lớn lao hơn nhiều so với bản thân mong đợi", ông nói. Tiến sĩ Ruvkun cho biết khi làm việc cùng nhau, cả hai "luôn trao đổi qua điện thoại". Họ so sánh các nghiên cứu và cùng kinh ngạc trước kết quả, ngay cả vào đêm con của tiến sĩ Ambros ra đời. Tiến sĩ Ambros hy vọng giải thưởng của họ cũng nêu bật tầm quan trọng của các khoản tài trợ công cho nghiên cứu. Trong suốt sự nghiệp của mình, cả hai nhận được hơn 62 triệu USD từ Viện Y tế Quốc gia Mỹ. Tại buổi lễ diễn ra lúc 12h ngày 7/10 (giờ Stockholm, tức 16h45 - giờ Hà Nội), đại diện Viện Hàn lâm Thụy Điển xướng tên Ruvkun và Ambros cho giải Nobel Y sinh 2024. Người đoạt giải sẽ được trao chứng nhận Nobel, huân chương Nobel và tiền thưởng trị giá 11 triệu kronor Thụy Điển (khoảng 989.000 USD), vào ngày 10/12. Các nhà khoa học thường phải đợi nhiều thập kỷ để công trình của họ được Hội đồng Giám khảo Nobel công nhận. Ủy ban Nobel giải thích về công trình của hai nhà khoa học trên: "Thông tin lưu trữ trong nhiễm sắc thể của chúng ta có thể ví như một cuốn sách hướng dẫn cho tất cả tế bào trong cơ thể. Mỗi tế bào chứa cùng một nhiễm sắc thể, chứa chính xác cùng một bộ gene và cùng một bộ hướng dẫn". Tuy nhiên, các loại tế bào khác nhau, chẳng hạn tế bào cơ và tế bào thần kinh, có những đặc điểm khác nhau. Hai nhà sinh vật học đã dành sự nghiệp để nghiên cứu cơ chế nảy sinh những khác biệt này. "Câu trả lời nằm ở sự điều hòa gene, cho phép mỗi tế bào chỉ chọn các 'sách hướng dẫn' liên quan. Điều này đảm bảo rằng chỉ có tập hợp gene chính xác hoạt động trong mỗi loại tế bào", Ủy ban nêu rõ. Victor Ambros sinh năm 1953 tại Hanover, New Hampshire, Mỹ. Ông nhận bằng tiến sĩ tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) vào năm 1979. Đây cũng là nơi ông thực hiện nghiên cứu sau tiến sĩ từ năm 1979 đến năm 1985. Hiện ông là giáo sư tại Trường Y Đại học Massachusetts. Còn Gary Ruvkun sinh năm 1952 tại Berkeley, California, Mỹ. Ông nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Harvard năm 1982. Hiện ông là giáo sư Trường Y Harvard.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NOBEL 2024] Nobel Vật lý - Từ bộ não người đến trí tuệ nhân tạo 11:02

27 weeks ago11:02

11:02

Giải Nobel Vật lý 2024 được trao cho hai nhà khoa học John J. Hopfield và Geoffrey E. Hinton với nghiên cứu về học máy lúc 16h45 ngày 8/10 (giờ Hà Nội). Nhà khoa học John Hopfield và Geoffrey Hinton đoạt giải Nobel Vật lý 2024. Ảnh: Nobel Prize Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển xướng tên John J. Hopfield, 91 tuổi, là giáo sư tại Đại học Princeton, New Jersey, Mỹ và Geoffrey E. Hinton, 77 tuổi, người Anh, là giáo sư tại Đại học Toronto, Canada. Hai học giả đã sử dụng các công cụ vật lý để phát triển những phương pháp đặt nền tảng cho học máy ngày nay. Nhắc đến trí tuệ nhân tạo, người ta thường nói đến công nghệ học máy sử dụng mạng thần kinh nhân tạo. Công nghệ này ban đầu được truyền cảm hứng từ cấu trúc não. Trong mạng thần kinh nhân tạo, các tế bào thần kinh của não được thể hiện bằng các nút có giá trị khác nhau. Những nút này tác động lẫn nhau thông qua những liên kết có thể ví như các khớp thần kinh và có thể được điều chỉnh mạnh lên hoặc yếu đi. Mạng thần kinh được đào tạo, ví dụ, bằng cách phát triển liên kết mạnh hơn giữa các nút có giá trị cao đồng thời. Hai nhà khoa học đoạt giải năm nay đã thực hiện công việc quan trọng với mạng thần kinh nhân tạo từ những năm 1980. John Hopfield phát minh một mạng lưới sử dụng phương pháp lưu trữ và tái tạo các dạng mẫu. Có thể hình dung các nút giống như pixel. Mạng Hopfield sử dụng vật lý mô tả các đặc điểm của vật liệu theo spin nguyên tử - đặc tính khiến mỗi nguyên tử trở thành một nam châm tí hon. Toàn bộ mạng được mô tả theo cách tương ứng với năng lượng trong hệ thống spin ở vật lý, được huấn luyện bằng cách tìm giá trị để liên kết giữa các nút, nhờ đó ảnh đã lưu có năng lượng thấp. Khi đưa một hình ảnh méo mó hoặc không hoàn chỉnh vào mạng Hopfield, nó hoạt động qua các nút một cách có hệ thống và cập nhật giá trị của chúng để năng lượng của mạng giảm. Nhờ đó, mạng thực hiện từng bước để tìm ảnh đã lưu trữ giống nhất với bức ảnh kém hoàn hảo vừa đưa vào. Geoffrey Hinton sử dụng mạng Hopfield làm nền móng cho một mạng mới sử dụng phương pháp khác: Máy Boltzmann. Nó có thể học để nhận diện những yếu tố đặc trưng trong một loại dữ liệu nhất định. Hinton sử dụng các công cụ từ vật lý thống kê - môn khoa học về các hệ thống được xây dựng từ nhiều bộ phận tương tự. Nhà khoa học đào tạo máy bằng cách đưa vào những ví dụ rất có thể phát sinh khi cỗ máy vận hành. Máy Boltzmann có thể dùng để phân loại hình ảnh hoặc tạo ra những ví dụ mới cùng loại với mẫu mà nó được huấn luyện. Hinton đã xây dựng công trình này, giúp học máy phát triển bùng nổ như ngày nay. Hinton, người được mệnh danh là cha đỡ đầu của trí tuệ nhân tạo (AI) cho biết, vô cùng kinh ngạc khi nhận được giải thưởng. Khi hỏi về tiềm năng của công nghệ mà Hinton góp phần phát triển, ông nói "AI sẽ có ảnh hưởng to lớn" đến xã hội. "Nó có thể so sánh với cuộc cách mạng công nghiệp. Nhưng thay vì vượt trội hơn con người về sức mạnh thể chất, nó sẽ vượt con người về khả năng trí tuệ. Chúng ta không có kinh nghiệm về chuyện sẽ xảy ra khi có những thứ thông minh hơn con người", ông nói trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại sau thông báo về giải Nobel. Ellen Moons, chủ tịch Hội đồng Nobel Vật lý đánh giá "Công trình của những người đoạt giải đã mang lại lợi ích lớn lao. Trong vật lý, chúng tôi sử dụng mạng thần kinh nhân tạo trong nhiều lĩnh vực, ví dụ như phát triển vật liệu mới với các đặc tính nhất định". Năm ngoái, giải Nobel Vật lý được trao cho ba nhà khoa học Pierre Agostini, Ferenc Krausz và Anne L'Huillier với nghiên cứu liên quan đến hạt electron bên trong nguyên tử và phân tử. Nobel là giải thưởng quốc tế do Quỹ Nobel tại Stockholm lập ra từ năm 1901 dựa trên tài sản của Alfred Nobel, nhà phát minh kiêm doanh nhân Thụy Điển. Giải được trao thường niên cho những cá nhân và tổ chức có cống hiến nổi bật trong các lĩnh vực Y sinh, Hóa học, Vật lý, Văn học, Hòa bình. Năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển lập ra Giải thưởng của Ngân hàng Thụy Điển cho Khoa học kinh tế để tưởng nhớ Nobel, còn gọi là giải Nobel Kinh tế. Mỗi giải thưởng gồm huy chương, bằng chứng nhận cá nhân và một khoản tiền thưởng không cố định. Từ năm 1901 - 2023, giải thưởng đã được trao 622 lần cho 1.002 cá nhân và tổ chức trên thế giới.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NOBEL 2024] Nobel Hoá học - Hiện hình cấu trúc protein 10:33

27 weeks ago10:33

10:33

Giải Nobel Hóa học 2024 được trao cho ba nhà khoa học David Baker, Demis Hassabis, John Jumper với nghiên cứu về protein lúc 11h45 ngày 9/10 giờ địa phương (16h45 ngày 9/10 giờ Hà Nội). Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố chủ nhân của giải Nobel Hóa học năm 2024 gồm: David Baker, 62 tuổi, Giáo sư tại Đại học Washington, Mỹ; Demis Hassabis, 48 tuổi, là CEO của Google DeepMind tại Anh và John Jumper, 39 tuổi, là nghiên cứu cấp cao tại Google DeepMind, Anh. Họ được vinh danh nhờ những đóng góp trong nghiên cứu protein, công cụ hóa học độc đáo của sự sống. David Baker gặt hái thành công trong việc xây dựng những loại protein hoàn toàn mới, một thành tích gần như bất khả thi. Demis Hassabis và John Jumper phát triển mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) giúp lý giải vấn đề tồn tại suốt 50 năm: dự đoán cấu trúc phức tạp của protein. Những phát hiện này có tiềm năng khổng lồ. Tính đa dạng của sự sống kiểm chứng khả năng tuyệt vời của các protein trong vai trò công cụ hóa học. Chúng điều khiển và thúc đẩy mọi phản ứng hóa học tạo nên nền tảng của sự sống. Protein cũng đóng vai trò như hormone, hợp chất tín hiệu, kháng thể và khối xây dựng của những loại mô khác nhau. "Một trong những phát hiện được công nhận năm nay liên quan đến xây dựng các protein độc đáo. Phát hiện còn lại hoàn thành giấc mơ từ 50 năm trước là dự đoán cấu trúc protein từ chuỗi axit amin. Cả hai phát hiện đều mở ra những tiềm năng to lớn", Heiner Linke, chủ tịch Hội đồng Nobel Hóa học, chia sẻ. Protein thường gồm 20 axit amin khác nhau, có thể được mô tả như những khối xây dựng sự sống. Năm 2003, David Baker thành công sử dụng những khối này để thiết kế một protein mới không giống bất cứ protein nào khác. Kể từ đó, nhóm nghiên cứu của ông liên tục tạo ra những protein sáng tạo, bao gồm protein có thể dùng làm dược phẩm, vaccine, vật liệu nano và cảm biến siêu nhỏ. Phát hiện thứ hai liên quan đến việc dự đoán cấu trúc protein. Trong protein, các axit amin liên kết với nhau thành những chuỗi dài xếp lại tạo thành cấu trúc ba chiều, mang ý nghĩa quyết định với chức năng của protein. Từ những năm 1970, các nhà nghiên cứu đã cố gắng dự đoán cấu trúc protein từ trình tự axit amin, nhưng điều này cực kỳ khó. Sau đó một đột phá đáng kinh ngạc diễn ra. Năm 2020 Demis Hassabis và John Jumper tạo ra mô hình AlphaFold2. Với sự hỗ trợ của mô hình AI này, họ có thể dự đoán cấu trúc của tất cả 200 triệu protein mà giới nghiên cứu đã nhận dạng. Từ sau đột phá đó, AlphaFold2 được sử dụng bởi hơn hai triệu người từ 190 nước. Trong số hàng loạt ứng dụng khoa học, các nhà nghiên cứu có thể hiểu rõ hơn tình trạng kháng kháng sinh và tạo ra ảnh enzyme có thể phân hủy nhựa. Sự sống không thể tồn tại mà không có protein. Việc chúng ta có thể dự đoán cấu trúc protein và thiết kế protein sẽ đem lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại. Giải thưởng năm nay trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (khoảng 1.060.800 USD), trong đó một nửa dành cho David Baker, nửa còn lại dành cho Demis Hassabis và John Jumper. Năm ngoái, giải Nobel Hóa học được trao cho ba nhà khoa học Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus và Alexei I. Ekimov với nghiên cứu nghiên cứu chấm lượng tử, những bộ phận nhỏ nhất của công nghệ nano, ứng dụng truyền ánh sáng từ TV và đèn LED, chiếu sáng mô ung thư cho bác sĩ phẫu thuật. Nobel là giải thưởng quốc tế do Quỹ Nobel tại Stockholm lập ra từ năm 1901 dựa trên tài sản của Alfred Nobel, nhà phát minh kiêm doanh nhân Thụy Điển. Giải thưởng được trao thường niên cho những cá nhân và tổ chức có cống hiến nổi bật trong các lĩnh vực Y sinh, Hóa học, Vật lý, Văn học, Hòa bình. Năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển lập ra Giải thưởng của Ngân hàng Thụy Điển cho Khoa học kinh tế để tưởng nhớ Nobel, còn gọi là giải Nobel Kinh tế. Mỗi giải thưởng gồm huy chương, bằng chứng nhận cá nhân và một khoản tiền thưởng không cố định. Từ năm 1901 - 2023, giải thưởng đã được trao 622 lần cho 1002 cá nhân và tổ chức trên thế giới.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NOBEL 2024] Nobel kinh tế: Đằng sau thịnh suy của các nước 11:17

28 weeks ago11:17

11:17

Giải Nobel kinh tế năm nay được trao cho ba học giả nghiên cứu xoay quanh chuyện một đất nước hưng thịnh hay suy vong đều do thể chế. Bài viết trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 10.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ĐIỆN ẢNH] Cày đi cày lại phim cũ - Yêu thật nhiều, xem thật nhiều 8:40

28 weeks ago8:40

8:40

Xem đi xem lại một bộ phim hay loạt phim dài tập tưởng chừng như sẽ làm mất đi sự hấp dẫn mà chỉ lần đầu mới cảm nhận được, nhưng khoa học thần kinh lại chứng minh điều ngược lại. Người xem chẳng những không thấy chán mà còn thích thú và khoẻ ra. Cùng tìm hiểu trong bài viết của tác giả Phan Bảo trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 10.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Tầm nguyên cổ tích 15:28

28 weeks ago15:28

15:28

Lâu nay người ta vẫn tin rằng truyện cổ tích Grimm được anh em nhà Grimm thu thập từ lời kể của những người nông dân trên khắp nước Đức, và rằng những câu chuyện này mang đậm tinh thần dân tộc Đức. Tuy đã có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng không phải thế, những giả thiết mới vẫn dấy lên và lan truyền. Trong nhiều bản dịch sang tiếng Anh hay các lời dẫn nhập người ta rất ít đề cập đến cách thức anh em nhà Grimm đã dùng để tập hợp những truyện cổ tích. Vậy anh em nhà Grimm là ai? Những câu chuyện đó có xuất xứ từ đâu? Tại sao chúng lại nổi tiếng tới tận ngày nay. Lắng nghe bài viết của tác giả Nhật Vương trên Tuổi trẻ cuối tuần số năm 2021…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Văn chương lục sắc ngày càng toả sáng 11:53

28 weeks ago11:53

11:53

"Văn chương lục sắc" - tạm gọi theo màu cờ biểu tượng của cộng đồng LGBTQ - đã có những biến chuyển ngoạn mục. Nhưng không ai dám gọi đây là thời hoàng kim. "Hãy chôn nhanh các nhân vật gay" (Bury your gay) từng là cách nói mỉa mai để chỉ mô típ quen thuộc trong văn chương và phim ảnh, trong đó các nhân vật LGBT (đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới) sớm muộn gì cũng "hết vai". Nếu "may mắn" hơn, họ cùng lắm cũng giữ vai phụ, cho có. Tất cả đang thay đổi, ít nhất là như giới xuất bản văn học quan sát thấy. Năm 2022, Here's to Us - tiểu thuyết lãng mạn về hai chàng trai trẻ - chạy quảng cáo trên hệ thống tàu điện ngầm ở New York. Cách đó 8 năm, khi nhà văn Alyssa Cole ngỏ ý với biên tập viên sẽ viết một truyện lãng mạn về hai người phụ nữ (trong ngành gọi là F/F), cô nhận được một cái gật đầu, cùng một lời cảnh báo. "Tôi không nói là cô đừng viết, nhưng F/F bán không được đâu" - Cole kể với New York Times. Đó là quãng 2013 hay 2014, và biên tập viên nọ đã đúng. Nhưng tác phẩm ra mắt năm 2022 của Cole, How to Find a Princess, với bìa sách là hai phụ nữ da đen tựa vào nhau, đường hoàng lên kệ khắp nước Mỹ. "Tiểu thuyết lãng mạng LGBT đang bùng nổ" - Shannon DeVito, giám đốc mảng sách tại Nhà xuất bản Barnes & Noble, nói trong cùng bài viết trên New York Times. "Văn chương lục sắc" - tạm gọi theo màu cờ biểu tượng của cộng đồng LGBTQ (thuật ngữ chung dùng để chỉ bất kỳ ai không định dạng bản thân là người dị tính) - đã có những biến chuyển ngoạn mục: không còn tự xuất bản online, cá nhân mà được các nhà xuất bản hàng đầu săn đón; không chỉ nhắm đến độc giả "thuộc cộng đồng" mà tất cả mọi giới; không xếp kệ riêng, tách bạch với văn chương "thông thường", mà có vị trí lộng lẫy trong các nhà sách lớn. Thay đổi kinh ngạc Vốn chỉ "lượm bạc cắc" với vài tiểu thuyết trước đó, Lana Popovic Harper vô cùng hào hứng khi có tới bảy đơn vị phát hành tỏ ý muốn xuất bản dự án mới nhất của cô năm 2021, tiểu thuyết Payback's a Witch, một câu chuyện lãng mạn về hai nữ phù thủy. Berkley, thuộc nhà xuất bản Penguin Random House, là đơn vị chiến thắng. Khi quyển sách ra lò, nó nhanh chóng thành bestseller. "Thật không tin được là người ta thật sự muốn thấy phù thủy queer" - cô nói. Queer là thuật ngữ bao trùm chỉ những người đồng tính hoặc không phải người hợp giới (cisgender, bản dạng giới giống với giới tính được ấn định khi sinh ra). Dykette - một câu chuyện hài lãng mạn về một người đồng tính nữ vô cùng tự ti tên Sasha - là một trong những tiểu thuyết đáng chú ý nhất năm 2023, cho thấy "cơn sốt dành cho tiểu thuyết LGBTQ ngày một nóng hơn đang làm thay đổi thế giới sách", như bình luận của NBC News. Chính tác giả của nó - nhà văn queer 25 tuổi Jenny Fran Davis - cũng bất ngờ với sự đón nhận này. "Quyển sách ra đời vào lúc chúng ta đang chứng kiến thời phục hưng của văn học đồng tính. Đang có một lớp độc giả sẵn sàng chấp nhận chúng với vòng tay rộng mở. Đây là sự đón nhận mà cách đây 5 năm tôi không nghĩ sẽ có ngày có được" - Davis nói. Nhà văn từng in tiểu thuyết đầu tay, thuộc thể loại YA (tuổi trưởng thành) năm 2017 chia sẻ thêm với NBC News: "Chỉ riêng nhan đề sách đã có thể khiến giới xuất bản phát khiếp cách đây 5 hay 10 năm. Giờ thì rõ là đang có cảm giác "mọi người muốn thứ này", và tôi tin giới xuất bản luôn tìm thứ mà độc giả muốn" - cô nói. Dyke là tiếng lóng chỉ người đồng tính nữ, và Dykette, như Davis giải thích trong các cuộc phỏng vấn, là "một nàng lesbian điệu đà, yêu nơ, ruy băng và bèo nhún". Dykette, phát hành tháng 5-2023, nhanh chóng hòa vào mức tăng trưởng mạnh mẽ của tiểu thuyết LGBTQ đã kéo dài vài năm trước đó. Từ tháng 11-2022 đến 10-2023, 4,4 triệu bản sách tiểu thuyết LGBTQ được bán ra, tăng 7% so với cùng kỳ 12 tháng trước (trong khi tiểu thuyết nói chung giảm 3%) và đến 200% so với giai đoạn 11-2018 đến 10-2019 (tiểu thuyết nói chung chỉ tăng 27%), theo dữ liệu Circana BookScan cung cấp riêng cho NBC News. "Tiểu thuyết queer thì thời nào cũng có, nhưng điều thực sự làm nên sự khác biệt trong 5 năm qua là nó đã chuyển từ một lĩnh vực ngách sang thị trường chủ lưu" - Kristen McLean, phân tích ngành sách của Circana, nói. Theo cô và các chuyên gia khác trong ngành, sự vươn mình của văn chương lục sắc là kết quả của nhiều yếu tố, bao gồm sự cởi mở của độc giả trẻ tuổi đối với các vấn đề về giới tính và bản dạng giới; một thế hệ nhà văn mới khai thác đề tài queer; và có lẽ quan trọng nhất là sự trỗi dậy của BookTok - nội dung về sách trên TikTok trong thời đại dịch. Theo người trong ngành, từng có một giả định phổ biến rằng nếu bạn đang đọc một cuốn sách về người đồng tính thì chính bạn cũng là người đồng tính. Giờ thì tệp độc giả đã mở rộng hơn, phần nhiều nhờ đề tài đa dạng của tiểu thuyết queer: từ lãng mạn tới giả tưởng, từ kỳ ảo đến trinh thám. Câu chuyện xuất bản Các nhà xuất bản cũng nhanh chóng đổi gu, thích ứng với thời cuộc. Trong một bài viết cho The Conversation hồi tháng 2, bộ đôi tác giả từ Đại học Colorado Boulder - phó giáo sư báo chí Christine Larson và nghiên cứu sinh tiến sĩ báo chí Ashley Carter, cho rằng trước đây trong tiểu thuyết lãng mạn từ các nhà xuất bản lớn của Mỹ chỉ có các cặp đôi dị tính; giờ thì năm đơn vị lớn nhất (Hachette, HarperCollins, Macmillan, Penguin Random House và Simon & Schuster) thường xuyên phát hành chuyện tình đồng giới. Lý do: các đơn vị lớn bắt đầu khai thác muộn màng một thị trường mà họ từng chê nhỏ và ngó lơ từ lâu. Ngành sách trước đây vốn ăn chắc mặc bền, áp dụng mô hình kinh doanh "một cho tất cả" - bán một tựa sách có khả năng tiếp cận đông đảo độc giả, thay vì "ai cũng có phần" - đa dạng đầu sách để phục vụ nhiều nhóm người đọc nhỏ hơn. Muốn chuyển đổi, "lấy lại những gì đã mất", các đại thụ trong ngành sách in giờ phải nhìn sang các đơn vị xuất bản độc lập, trực tuyến để học cách khai thác cơn sốt văn học queer. Năm 2023, Catapult Publishing thắng lớn khi phát hành hai quyển tiểu thuyết tì...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Khi bệnh nặng nhẹ tuỳ giới tính 11:25

28 weeks ago11:25

11:25

Xuất phát từ thực tế nhiều nam giới thường có các triệu chứng nhiễm cúm như mệt mỏi, nghẹt mũi, ho sốt kéo dài và có phần nặng nề hơn so với nữ giới, tiếng Anh có thuật ngữ "man flu" mang hàm ý châm biếm rằng nam giới không đối phó tốt và mạnh mẽ với bệnh tật bằng phụ nữ. Bài viết của Phạm Hằng trên Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 10.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG ]Người trẻ thử hẹn hò như "Thời ông bà anh" 10:18

28 weeks ago10:18

10:18

Khi các ứng dụng hẹn hò đạt đến điểm thoái trào vì "vuốt sang phải" mãi mà không được gì thì những cách làm quen, gặp gỡ lãng mạn từ xưa lại được ưa chuộng. Bài viết của Khánh Nguyên trên Tuổi trẻ cuối tuần - số tháng 10.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] App hẹn hò chật vật thu phí yêu đương 9:43

28 weeks ago9:43

9:43

Dù vẫn tha thiết đi tìm một mối quan hệ, nhiều người đã chán "quẹt quẹt" trên ứng dụng hẹn hò để tìm ý trung nhân vì mọi thứ càng ngày càng ít miễn phí, trong khi có chi tiền thì cũng hoài công tốn của. Bài viết của Xuân Minh trên Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 10/2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KÝ SỰ] Siêu bão Yagi - những ký ức không quên. Phần 4: Vực dậy 10:09

29 weeks ago10:09

10:09

Vực dậy sau bão Nhìn lại hai tuần sau bão, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh - Cao Tường Huy đánh giá, Yagi đã gây ra thảm họa chưa từng có tại địa phương. "Sau hôm bão, Quảng Ninh như trở về thời kỳ cách đây 50 năm. Trồng rừng, thủy sản, du lịch đều mất trắng", ông Huy trầm giọng nói. Trước bão, tỉnh đã bám sát các chỉ đạo, dự báo, nhưng sức tàn phá của Yagi "vượt quá sức chịu đựng" của cơ sở hạ tầng. Các công trình và khu neo đậu tàu thuyền được thiết kế chỉ có khả năng chống chịu bão cấp 12, trong khi Yagi đổ bộ với sức gió cấp 14. "Trước thiệt hại về nhân mạng, nhiều người hỏi tại sao không bắt buộc tất cả thuyền viên lên bờ để tránh bão. Chúng tôi muốn lắm, nhưng theo Luật Hàng hải Việt Nam, thuyền viên phải ở lại trên tàu để ứng cứu khi bão đến", ông Huy giải thích. "Tuy nhiên, cơn bão quá thảm khốc, neo tàu bị giật tung hết, tàu thuyền trôi dạt khắp nơi". Sau bão, 99% người dân Quảng Ninh mất điện, mất nước, và 100% mất liên lạc. Huyện Bình Liêu là nơi đầu tiên mất kết nối. Bí thư huyện phải mượn máy chuyên dụng của quân đội để báo cáo về tỉnh. Các bệnh viện gặp khó khăn do thiệt hại cơ sở vật chất và thiếu nước cứu chữa bệnh nhân. Theo Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp, Yagi là cơn bão có cường độ mạnh nhất trong 30 năm qua trên Biển Đông và 70 năm qua trên đất liền Việt Nam. Hoàn lưu bão gây ra lượng mưa lớn trên diện rộng, dẫn đến lũ lụt tương đương với trận lũ lịch sử năm 1971 ở đồng bằng sông Hồng. Địa hình dốc, không có chỗ phân thủy đã khiến toàn bộ nước mưa đổ dồn xuống sông suối, gây ra lũ quét và sạt lở đất không thể lường trước. Trước cơn bão lịch sử, lần đầu tiên Bộ Chính trị chỉ đạo các cấp, các ngành vào cuộc ngay trong bão, thay vì sau bão như những năm trước. Hơn 450.000 bộ đội, công an đã được huy động, giúp di dời 150.000 người dân trên đất liền và hơn 50.000 người dân ven biển - quy mô di dời chưa từng có. "Nhiều quyết định chưa có tiền lệ đã được đưa ra trong quá trình phòng chống bão Yagi. Chúng ta đã nỗ lực nhưng thiệt hại vẫn rất lớn. Nhưng tôi phải nói thêm rằng nếu không có sự chỉ đạo quyết liệt, không biết chuyện gì có thể xảy ra", Thứ trưởng Hiệp nói.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Đại học nào giá rẻ? 8:28

29 weeks ago8:28

8:28

Bài viết trên VNexpress của David Pickus Trên khắp thế giới, không riêng gì Việt Nam, có điều gì đó đang xảy ra với các trường đại học, khiến công chúng phải quan tâm. Đây không phải là vấn đề khác biệt quan điểm gây ra những tranh cãi, mà là chuyện chúng ta sẽ chuẩn bị như thế nào để các thế hệ tiếp theo có thể đóng góp tốt nhất cho sự phồn vinh của thế giới. Kinh tế ngày một phát triển sôi động và phức tạp, đòi hỏi phải chuẩn bị lực lượng lao động trình độ cao tương ứng. Dù như vậy không có nghĩa là cần khuyến khích tất cả các bạn trẻ vào đại học, đặc biệt là vào các trường đắt đỏ, đào tạo đại học vẫn rất cần thiết. Khi tỷ lệ sinh đang giảm mạnh trên toàn cầu, chúng ta cần trang bị tốt hơn cho một số lượng trẻ em ít hơn trong tương lai. Vì vậy, các trường đại học cần mở rộng, theo nghĩa trở nên dễ tiếp cận, với chi phí phải chăng cho số đông, đồng thời cung cấp nhiều chương trình hơn nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của xã hội. Các trường đại học ở Việt Nam thì không chỉ cần mở rộng, mà còn cần phát triển về chiều sâu. Để tôi giải thích. Con người có thể học từ sách vở, nhưng kiến thức không giống như các chương của một cuốn sách, chương này tiếp nối chương kia. Kiến thức đi từ giai đoạn này đến giai đoạn khác, tính phức tạp tăng dần. Điều này dễ nhìn thấy nhất trong lĩnh vực công nghệ. Sự phát triển của công nghệ không chỉ là thêm các bộ phận, mà là sử dụng cỗ máy cũ làm nền tảng để xây dựng cỗ máy khác, mới và tốt hơn. Về mặt kinh tế, giáo dục đại học sẽ ngày càng đắt đỏ hơn. Nhất là khi sinh viên cần được tiếp cận công nghệ hiện đại. Như thế, chi phí đầu tư không chỉ lớn mà còn cần phải liên tục. Kết quả của "quá trình phát triển sâu và rộng" là tất cả những người liên quan đều phải đối mặt với tình thế đầy mâu thuẫn. Giáo dục đại học phải phổ cập, học phí không quá đắt. Nhưng nhà trường lại cần nâng cấp, trang bị hiện đại. Làm thế nào để đáp ứng những điều này cùng lúc? Tôi có ba nguyên tắc áp dụng cho các tình thế khó. Tất cả xoay quanh thực tế rằng, trong những tình huống này, dù chọn gì, bạn cũng không tránh được khó khăn. Thứ nhất, đừng né tránh, phải chấp nhận thực tế: không có lựa chọn dễ dàng. Thứ hai, một khi đã chọn, đừng cứ thế mà lao đi, phải liên tục đánh giá lại. Cuối cùng, tình thế khó không hẳn là điều tệ hại, đối mặt và vượt qua là cách nhanh nhất để ta tiến bộ. Với quan điểm này, bước đầu tiên là xem xét việc không nên làm. Theo tôi, các trường đại học ở Việt Nam không nên giải quyết tình huống theo cách đang diễn ra ở Mỹ. Vì tình hình ở Mỹ quá khác biệt. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn có thể học hỏi một số điều bằng việc xem xét kỹ tại sao phương pháp của Mỹ lại không phải là lựa chọn cho Việt Nam. Trong nhiều thập kỷ, các trường đại học ở Mỹ tăng doanh thu bằng cách mở rộng quy mô. Họ xây thêm các tòa nhà, nới rộng khuôn viên, nhận nhiều sinh viên hơn và tăng học phí. Những phương thức này giúp họ có kinh phí đầu tư vào công nghệ mới và mở rộng chương trình đào tạo. Ngoài ra, nhiều trường có điều kiện rất thuận lợi về nguồn tiền bởi hai lý do. Thứ nhất, vay tiền để trang trải học phí là chuyện bình thường ở Mỹ. Thứ hai là những đại học hàng đầu, như Harvard - với lịch sử thành lập từ năm 1636 - có tiềm lực đủ mạnh và uy tín đủ lớn để vay vốn dễ dàng. Họ có thể huy động tiền theo cách mà rất ít trường đại học trên thế giới làm được. Rõ ràng cách thức này không hiệu quả ở Việt Nam. Tôi cũng không chắc nó còn tiếp tục hiệu quả ở Mỹ hay không. Giới trẻ và các gia đình ở đây đang còng lưng vì nợ, do học phí đã rất cao và còn tiếp tục tăng. Nhiều trường đại học nhỏ cũng đang rơi vào khủng hoảng tài chính. Điều mà tôi biết rõ là các quốc gia bên ngoài không thể đơn giản sao chép mô hình của Mỹ và mong đợi thành công. Vậy các trường đại học ở Việt Nam nên làm gì? Mô hình của Mỹ có giá trị tham khảo nhất định. Nó cho ta biết rằng không nên lập tức theo đuổi các mục tiêu lớn và tìm cách đạt được nhiều thành quả cùng lúc. Vì vậy, cần đặt lại câu hỏi: Nếu phải tiến từng bước một, thì các trường đại học ở Việt Nam nên làm như thế nào? Bất kỳ giải pháp nào cho vấn đề này đều sẽ luôn tạo ra những vấn đề mới. Các trường đại học được chia thành nhiều khoa. Sẽ rất rủi ro nếu áp dụng chung một chương trình lớn, bao quát, nhằm nâng cao nhanh chóng chất lượng của toàn trường. Thay vào đó, nên chọn một số chương trình có khả năng thu hút đầu tư và sớm tạo ra doanh thu. Những dự án này sẽ đóng vai trò như các "start-up" nội bộ, giúp trường đại học phát triển dần. Giống như bất kỳ tổ chức nào khác, ngay cả khi bất ngờ nhận được một khoản đầu tư lớn (điều không dễ xảy ra), trường đại học cũng sẽ phải đáp ứng nhiều cam kết, đến độ chỉ có thể dành một phần rất nhỏ cho lĩnh vực mà trường muốn phát triển. "Một bước tiến, một bước lùi" là điều thường xảy ra. Để phá vỡ vòng lặp này, cách quen thuộc là áp dụng hệ thống học phí khác biệt. Giống như cùng vào một nhà hàng, khách sẽ chi trả khác nhau tùy vào món họ gọi, việc thu học phí cao hơn với các khoa đầu tư công nghệ lớn có thể hữu ích. Mặt trái của giải pháp này là sẽ khắc sâu thêm sự phân biệt trong cấu trúc học phí. Nếu các chương trình có giá trị trở nên quá đắt đỏ với sinh viên bình thường thì cuối cùng, nhiều bên sẽ chịu thiệt. Vậy tôi muốn nhắc lại, áp dụng hệ thống học phí khác biệt không phải là xấu nhưng cần khôn ngoan và linh hoạt. Để làm được như thế, cần nhiều nỗ lực nghiên cứu tác động của học phí đến sinh viên và tìm cách giúp đỡ các tài năng có hoàn cảnh khó khăn. Cuối cùng, nếu học phí và các nguồn thu mới vẫn chưa đủ để đầu tư vào công nghệ, trường học có thể cân nhắc hợp tác với doanh nghiệp. Nhưng một lần nữa, điều này cũng tạo ra tình thế khó. Trường học cần hướng đến phục vụ toàn thể công dân, không một nhóm nhỏ nào nên có quá nhiều quyền lợi trong việc điều hành trường. Trong khi doanh nghiệp, để đổi lấy khoản đầu tư của mình, sẽ luôn muốn có quyền kiểm soát đối với cách sử dụng nguồn vốn. Với xung đột này, không có công thức duy nhất đúng để chỉ ra chính xác bạn phải làm gì. Nhưng sẽ ít mạo hiểm hơn nếu việc hợp tác diễn ra trong ngắn hạn, với những kỳ vọng rõ ràng từ cả hai phía. Nhìn chung nên tập trung vào những lĩnh vực hoặc kỹ năng mà doanh nghiệp thực sự cần và nhà trường có khả năng cung cấp. Tôi chưa đề cập đến đầu tư của chính phủ. Bởi chi nhiều vốn công cho một lĩnh vực đồng nghĩa với việc phải cắt giảm ở lĩnh vực khác, hoặc tạo ra các thách thức về thuế hay thâm hụt ngân sách. Nhìn chung, các chính phủ chỉ tăng đầu tư cho những chương trình giáo dục đã hình thành và hoạt động hiệu quả. Tôi nghĩ, phương án này nên để cuối cùng. Những giải pháp tôi đưa ra ở đây đều sẽ mất rất nhiều thời gian. Nhưng cũng không có cách nhanh chóng nào để tăng doanh thu trường đại học, ít nhất là không có cách nhanh chóng nào khả thi và bền vững. Bước từng bước nhỏ, chậm và chắc, kết hợp với việc kiểm tra lại thường xuyên là cách an toàn nhất để tiến tới. Tôi khuyến khích mọi người tham gia tranh luận và đề xuất những ý tưởng tốt hơn. Vấn đề này quá khó để bất kỳ cá nhân riêng lẻ nào đưa ra một bộ giải pháp đúng đắn mọi khía cạnh. Nhưng việc của thế hệ trước là tạo ra nền tảng và cơ hội giáo dục tốt nhất có thể cho thế hệ sau. Dù cần thận trọng, bắt tay vào hành động ngay vẫn tốt hơn sự chần chừ. David Pickus…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KÝ SỰ] Siêu bão Yagi - những ký ức không quên. Phần 3: Cứu đập 10:37

29 weeks ago10:37

10:37

Tối 8/9, một ngày sau khi bão Yagi quét qua miền Bắc, hồ thủy điện Thác Bà vẫn yên bình. Mực nước vẫn thấp hơn mức trung bình khoảng 0,5 m. Hai cửa xả mặt đã được mở trước để đón lũ, giúp lượng nước xả ra gấp đôi so với nước về hồ. Dòng sông Chảy thanh bình như suốt 53 năm kể từ khi công trình thủy điện này được xây dựng. Tuy nhiên, lúc 23h, tình hình chuyển biến căng thẳng. Dòng lũ tăng nhanh từ 500 lên 1.310 m³/s. "Hai tiếng tiếp theo, lũ tăng chóng mặt", ông Nguyễn Văn Quyền, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần thủy điện Thác Bà, kể lại. "Trong 38 năm làm việc tại đây, tôi chưa từng chứng kiến điều gì như vậy". Dự lệnh phá đập Thác Bà Chỉ số lũ trên màn hình theo dõi "tăng nhanh như đồng hồ đếm giây". Đến 1h sáng, lưu lượng lũ đã đạt 4.305 m³/s, vượt qua ngưỡng thiết kế tối đa là 3.000 m³/s và khả năng xả lũ của hồ là 3.200 m³/s. Tình hình nguy cấp, ông Quyền lập tức báo cáo Cục trưởng Quản lý Đê điều và Phòng chống thiên tai, xin phép mở cửa xả mặt thứ ba nhằm giảm mực nước trong hồ. Được chấp thuận mở cửa xả lúc 6h, ngay trong đêm, hai xe gắn loa phóng thanh chạy dọc bờ sông hạ du thông báo người dân di tản. Trời vừa hửng sáng, ba cửa xả của Thác Bà đồng loạt mở, nhưng cũng chỉ đạt công suất 2.600 m3/s - ít hơn lượng về hồ hơn 400 m3/s. Mực nước hồ vẫn tăng 3 cm mỗi giờ. Tình hình trở nên tồi tệ hơn trong ngày 9/9 khi mưa vẫn trút xuống thượng lưu sông Chảy. 2h sáng 10/9, lưu lượng nước lũ đã tăng tới gần 5.000 m³/s, bước vào cảnh báo cấp một. 9h, lũ sông Thao lên tới hơn 87 m, vượt kỷ lục tồn tại 53 năm. Lượng nước về hồ đạt cực đại 5.620 m3/s - gấp đôi mức thiết kế ban đầu. Hồ chuẩn bị lên mức báo động hai khi đạt 59,65 m. "Lượng nước về hồ lúc này đã vượt đỉnh lũ thiết kế khi xây dựng năm 1971 của công trình với tần suất 10.000 năm mới có một lần", ông Quyền kể. "Lúc này, thủy điện rơi vào tình cảnh nguy nan chưa từng có. Nếu nước tiếp tục đổ về với lưu lượng như thế, chỉ 12 tiếng sẽ lên mức 61 m, đập chính có thể vỡ, gây ra thảm họa cho hạ lưu". 10h sáng cùng ngày, đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tức tốc từ Hà Nội lên Thác Bà. Sau khi cân nhắc nhiều phương án, lựa chọn cuối cùng là phá đập phụ số 4 tại huyện Yên Bình để cứu đập chính. Bộ NNPTNT họp bàn phương án phá một đập phụ với công ty và chính quyền địa phương. Ảnh: Công ty thuỷ điện Thác Bà Trong lúc Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp xin ý kiến Thủ tướng, huyện Yên Bình chủ động sơ tán hơn 3.000 hộ dân, hoàn thành trước 10h ngày 11/9. "Thủy điện Thác Bà ngàn cân treo sợi tóc", Thứ trưởng Hiệp kể. "Nếu đập chính vỡ, 3 tỷ m3 nước từ hồ Thác Bà sẽ tràn xuống sông Chảy, ra sông Lô, mực nước tại Yên Bái tăng thêm ít nhất 3 m. Như vậy thì tàn phá rất khủng khiếp". Thủ tướng ngay lập tức họp với các tỉnh liên quan, chỉ đạo di dời hơn 10.000 dân trong 4 tiếng. Các địa phương xung quanh được lệnh giảm bớt lượng nước xả trên các hồ. Đập số 4 sẽ phá nếu mức nước hồ tăng lên 61 m trong chiều 11/9. "Công tác chuẩn bị đã được UBND tỉnh phối hợp với Quân khu 2 và Sư đoàn 316 thực hiện theo kế hoạch. Đập số 4 được bảo vệ nghiêm ngặt", ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó tổng giám đốc Công ty Thủy điện Thác Bà thuật lại. Cuộc họp giữa UBND huyện Yên Bình (Yên Bái), Công ty Thuỷ điện Thác Bà và các xã, thị trấn về quyết định di dân hạ du trước phương án phá đập, đêm 10/9. Nguồn: Công ty Thuỷ điện Thác Bà May mắn, 5h sáng 11/9, lưu lượng nước về hồ đã giảm xuống còn 3.570 m³/s. "Nhìn nước về hồ giảm, tôi và hàng trăm con người ba đêm thức trắng ở thủy điện Thác Bà thở phào. Có lẽ ông trời thương nên dự lệnh phá đập phụ đã không trở thành động lệnh", Giám đốc Công ty Thủy điện xúc động nói. Dù tình hình tại Thác Bà và các đập thủy điện còn lại được kiểm soát, lượng mưa như trút từ hoàn lưu bão Yagi cùng nước lũ đổ về từ thượng nguồn vẫn khiến hạ du chìm trong đợt ngập lụt chưa từng thấy trong hơn 5 thập kỷ. Hạ du ngập lịch sử 53 năm Một tuần sau bão, toàn miền Bắc căng mình chống chọi với thiên tai bủa vây. Trong khi thượng nguồn các sông hứng chịu lũ quét, sạt lở và nỗi lo vỡ đập, ngập lụt lan rộng khắp các tỉnh hạ nguồn. Là trung tâm đồng bằng Bắc Bộ, Thủ đô Hà Nội nằm ở hạ nguồn của lưu vực sông Hồng - Thái Bình. Những ngày sau bão, lượng mưa lớn khiến mực nước thượng nguồn tất cả sông đều lên ngưỡng báo động ba, mức cao nhất trong thang báo động lũ. Thuỷ điện Thác Bà và Tuyên Quang - 2 trong 4 hồ chứa lớn nhất sông Hồng - phải mở toàn bộ cửa xả. 17h ngày 11/9, mực nước sông Hồng tại Hà Nội chỉ còn dưới báo động ba 28 cm. Những bãi hoa màu trù phú ven sông bị ngâm trong dòng nước đục phù sa. Nước tràn vào nhiều khu dân cư gần chân cầu Long Biên, ngập đến nửa mét. Anh Tiến, chủ một vườn đào Nhật Tân, nhìn xuống vườn nhà từ trên cầu, chỉ còn thấy màu nước nâu bùn phủ khắp. "Vườn đào cả gia đình dày công chăm sóc suốt 8 năm coi như bỏ", anh nói. Mãi đến chiều 13/9, lũ mới bắt đầu rút. Những cây đào dần lộ trên mặt nước, trơ trụi, chỉ còn thân cây, lá đã nhuộm bùn, khô dần dưới nắng. Không đi ủng, cũng chẳng buồn xắn quần, anh Tiến lội chân trần vào vườn đào nhầy nhụa bùn non. Một tuần sau bão Yagi, làng đào Nhật Tân ven sông Hồng, dưới chân cầu Nhật Tân (phường Nhật Tân, quận Tây Hồ) trở nên xơ xác. Những gốc đào chuẩn bị cho Tết Nguyên đán bị nước lũ nhấn chìm sâu 3-4 m. Ảnh: Ngọc Thành Một tuần sau cơn lũ lịch sử, anh Tiến vẫn cố cứu những gốc đào còn hy vọng sống. Ở mép vườn, hàng tấn lục bình từ sông tấp vào, phủ kín thân đào, có đoạn cao quá đầu người. Cả nhà hì hục kéo từng mẻ lục bình ra mép nước, đẩy ra sông. Cả tiếng đồng hồ, không ai nói với nhau lời nào. "Ở làng này, nhà nhiều thì hàng nghìn gốc, nhà ít cũng vài trăm, thiệt hại đâu riêng nhà mình", anh Tiến rít một hơi thuốc lào, nói lúc nghỉ ngơi. Việc dọn dẹp, chặt cành, đốt gốc, làm lại đất sẽ mất cả tháng, tốn hàng trăm triệu đồng. Mỗi cành đào huyền thân to bằng cổ tay có thể bán được 2-3 triệu đồng nếu hoa nở đúng dịp Tết, nhưng giờ tất cả đã tan tác. Anh Nguyễn Văn Tiến, 35 tuổi, thôn Bắc, cụm 4, phường Nhật Tân (quận Tây Hồ, Hà Nội) trước khu vườn gần một ha trồng 1.000 cây đào bị chết do lũ, tháng 9/2024. Ảnh: Nguyễn Đông Cơn lũ lịch sử đã biến cả cánh đồng dưới chân cầu Nhật Tân thành bãi hoang. Trong ký ức của người Hà Nội, trận lũ năm nay gợi lại trận lụt lịch sử năm 1971. Nhưng khác trước, giờ đây diện tích trồng đào ở Nhật Tân đã lên đến 78 ha, phần nửa tan hoang sau lũ. Cạnh làng đào Nhật Tân, 70% diện tích trồng quất của người dân làng Tứ Liên (quận Tây Hồ) cũng bị...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Làm lành với Hà Nội 16:39

29 weeks ago16:39

16:39

Năm 1948, cuộc kháng chiến chống Pháp đã trải qua hai năm. Đông đảo người Hà Nội đã tản cư về các vùng nông thôn và lên chiến khu. Gặp một ông hàng phở tản cư ở Việt Bắc, Nguyễn Tuân nhớ: "Bấy giờ là mùa hè 48. Nắng lắm. Thèm cái bóng me và sấu lùm buổi sớm của dốc Hàng Kèn, những giờ đi đả phở tập thể" ("Người Hà Nội đi kháng chiến", báo Văn Nghệ số 15-16, tháng 10-1949). Tôi nhớ đến chuyện đó khi tham dự Liên hoan văn học châu Á ở Gwangju (Hàn Quốc). "Hồ sơ" văn chương của tôi là nhà văn viết về đề tài Hà Nội, bắt mạch với chủ điểm "Những tương lai cổ xưa: Câu chuyện của truyền thống và hiện đại" trong loạt chương trình do Trung tâm văn hóa châu Á tổ chức. Tôi được người chủ trì phiên tọa đàm, nhà phê bình văn học Ko Myeungjo, người đã từng tới Hà Nội, hỏi về sự tiếp nhận những sự đổi thay của Hà Nội của mình ra sao? Tôi có tiếc nuối không? Tôi bắt đầu trả lời bằng cách liên hệ với Gwangju. Vốn được biết đến như là một địa điểm lịch sử của phong trào đấu tranh dân chủ chống chế độ độc tài quân sự trong thập niên 1980, giờ đây Gwangju chuyển mình thành một trung tâm triển lãm và giao lưu văn hóa lớn không chỉ của Hàn Quốc mà còn tham vọng vươn ra châu lục. Gwangju nổi tiếng vì một "truyền thống mới" nhưng 44 năm kể từ cuộc nổi dậy 18-5-1980, thành phố đã nỗ lực đi tìm một câu chuyện mới để kể. Họ không muốn người ta biết đến Gwangju chỉ có vậy. Một trong những cách đó, là họ mời các nghệ sĩ, nhà văn khắp nơi đến trình bày những câu chuyện của thế giới đa dạng. Câu hỏi của nhà phê bình văn học Ko Myeungjo khiến tôi nhận ra về mặt tư duy truyền thông văn hóa, các chủ đề của Hà Nội vẫn như bị mắc kẹt ở việc diễn giải các giá trị quá khứ. Những người thực hành văn hóa ở Hà Nội chưa có một hệ sinh thái chuyện kể mới hiện diện trên truyền thông. Trăm lần như một, Hà Nội cứ là phở, ngõ nhỏ phố cũ, nhà tập thể, quán nước vỉa hè... Tôi từng yêu cầu một vài phóng viên đến phỏng vấn về "vẻ đẹp" của sinh hoạt buôn bán vỉa hè và hàng quà rong, cần thay đổi cách tiếp cận. Có một quán tính hay sự lười biếng nào đó trong lối diễn giải giá trị của Hà Nội. Nói đâu xa, chính tôi từng thích nói và viết kiểu ấy, vì nó khớp với những trải nghiệm đã có về một Hà Nội nhiều phần chấp nhận hoàn cảnh: "Cái thành phố lam lũ mà chải chuốt. Cứng cỏi mà đau xót. Hay nhớ và hay quên" (Viết lại một bài thơ Hà Nội - Lưu Quang Vũ). Vấn đề là các hình thức như vậy tựa như lớp bọt sóng phù du, không rõ đóng góp bao nhiêu vào các thiết chế cơ sở hạ tầng lẫn định chế vận hành đô thị. Chính tôi cũng từng nghĩ các hình thức sinh hoạt như vậy phản ánh sự mềm hóa các quy trình hoạt động của đô thị và sự linh hoạt của một đời sống văn hóa năng động mà vẫn bảo lưu một kiểu sống đậm nét cộng đồng, làm thành một bản sắc riêng của Hà Nội. Khi đọc những cuốn sách của hai tác giả cùng tham gia liên hoan văn học từng được lọt vào chung khảo Man Booker International là Wu Ming-Yi (Đài Loan) và Eka Kurniawan (Indonesia), tôi có một thao tác là kết nối khung cảnh những tác phẩm của họ với thực địa đất nước họ mà tôi đã ghé thăm. Tôi không ngạc nhiên vì dữ liệu quá khứ đầy ắp trong các cuốn sách. Đó là những quá khứ không thật sự dễ chịu và ngăn nắp theo mô hình quy hoạch lý tính. Vì sao tôi lại thấy thích ngay, như cuốn Nhà ảo thuật trên cầu bộ hành, tập truyện ngắn vừa mới dịch ra tiếng Việt, mà khi tôi xin chữ ký, Wu Ming-Yi đã bất ngờ vì đã có quá sớm? Vì các câu chuyện gợi nhớ đến Hà Nội, trong cách tác giả xâu chuỗi và phục hồi lại các ký ức rời rạc về đô thị. Hay tại bởi sống ở Hà Nội cũng dễ chịu biếng lười theo kiểu của nó mà người viết như tôi chẳng hạn không có thôi thúc bên trong để vượt khỏi vùng an toàn của mình? Nhưng có một câu chuyện khác. Khi mạng xã hội trở nên phân mảnh nhiều hơn, các ý kiến về Hà Nội cũng đẩy tới các giới hạn: ca ngợi thì ca ngợi quá, tô vẽ đến phi thực, tô vẽ bằng cả lời mô tả đầy khuôn sáo lẫn các hình ảnh được chỉnh sửa quá đà; chê bai thì cũng hết nhẽ, có khi lấn sân sang lăng mạ người sống ở Hà Nội. Tôi ngao ngán và bị tổn thương, dù biết rằng ngôn ngữ mạng xã hội không phản ánh hết tâm thế xã hội ở đời thực. Điều đó cũng có vẻ có lý. Nhưng tôi nhận thấy mình rất dễ nghĩ đến Hà Nội khi đi xa. Ngay chính tôi, cũng đã nhắc tới văn Nguyễn Tuân và thơ Lưu Quang Vũ, hai tác giả đã làm nên chân dung Hà Nội một thời. Tôi hiểu lý do mình dễ nói về những màu sắc và đường nét nhiều hoài niệm của bức chân dung ấy, là bởi nó dễ chạm vào cảm xúc đã được bồi đắp bằng ký ức. Trong cuộc tọa đàm, khi nhà thơ Mông Cổ Ulziitugs chia sẻ câu chuyện về việc viết những câu thơ sau sự ra đi của người mẹ, tôi cũng nói về việc mình muốn viết cuốn tiểu thuyết về người cha quá cố của mình như một cách làm lành với quá khứ. Khi ông còn sống, tôi chỉ biết ông như một người cha chức năng với những phận sự thuần túy mà không biết đến thế giới tâm hồn của ông. Tôi cảm thấy rất khó để nói chuyện quá ba câu với ông, băn khoăn tự hỏi liệu ông có điều gì buồn nản ở tôi chăng? Nếu có đôi lúc ông hé mở thì tôi cũng đã không đủ đồng cảm để đi sâu hơn. Nhưng ông là người đã chở tôi đi vòng quanh Hà Nội trên chiếc xe đạp cũ khi tôi còn bé. Và giờ là mùa thu 2024. Mưa và gió heo may như đã hẹn tạt vào phố. Năm nay thành phố không bắn pháo hoa kỷ niệm 70 năm ngày tiếp quản thủ đô, ngày những nhà văn như Nguyễn Tuân trở về, viết tiếp câu chuyện về phở. Cơn bão Yagi tháng trước đã quật đổ hơn 4 vạn cây xanh, trong đó 13.600 cây đường phố. Những câu chuyện của ngổn ngang phố xá cùng mất mát nhiều nơi vì lũ lụt đầy ắp lo âu về cơn bão giá sắp tới, ai còn bụng dạ lễ lạt hoài niệm. Đó là một hiện tại. Người viết sẽ ghi lại những gì? Bài viết của Nguyễn Trương Quý trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KHOA HỌC] Cái tên có làm nên nhân diện hay tính cách? 9:57

29 weeks ago9:57

9:57

Gửi gắm mong ước con cái sau này sẽ thanh tú mỹ miều hay có công thành danh toại vào cái tên đặt cho đứa trẻ là tâm lý bình thường của người làm cha làm mẹ. Họ sẽ mừng hơn khi biết rằng đã có nghiên cứu chứng minh làm thế không phải hão huyền. Bài viết phân tích về những nghiên cứu khoa học đằng sau cái tên của chúng ta của tác giả Ngọc Khanh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 10…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Xếp hạng đại học - Chúng tôi là trường đại học loại A cho sinh viên loại B 10:21

29 weeks ago10:21

10:21

Hằng năm US News & World Reports công bố bảng xếp hạng các trường đại học, khởi đầu cho một mùa các trường thi nhau quảng bá rộng rãi vị trí xếp hạng của họ hòng thu hút sinh viên tiềm năng. Nhưng cách mà tờ báo này làm để các trường chịu bỏ tiền ra mua quyền sử dụng thông tin xếp hạng rồi dùng kết quả ấy để quảng cáo chính là "nghệ thuật" xếp hạng của nó. Bài viết của Nguyễn Vũ trên Tuổi trẻ cuối tuần số 6.10.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Một thế hệ không được lên chức ông bà 12:01

29 weeks ago12:01

12:01

Trong những tranh luận, chỉ trích, cãi cọ về chuyện những người trẻ lười hoặc không chịu sinh con, ít người để ý tới một thế hệ liên đới, những người sẽ không bao giờ được làm ông bà ngoại

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Chứng sa sút trí tuệ - Những gánh nặng và kì vọng 17:00

30 weeks ago17:00

17:00

Ước tính 5% dân số Việt Nam trên 60 tuổi bị sa sút trí tuệ (theo hội thần kinh học Việt Nam) tất nhiên là thống kê sơ lược và sẽ còn tiếp tục tăng trong bối cảnh già hoá dân số. Cũng vậy, gánh nặng chăm sóc y tế và trợ giúp cho người sa sút trí tuệ sẽ ngày càng lớn. Trong khi tin tốt là đã có những tiến triển đột phá về thuốc và phương pháp điều trị căn bệnh này, điều lo lắng hơn là nhận thức về căn bệnh này còn yếu và sự kì thị, phân biệt đối xử trong xã hội đối với nhóm dân số mắc chứng bệnh này vẫn đang lan rộng, tạo ra nhiều rào cản đối với việc chẩn đoán bệnh sớm và tiếp cận điều trị, chăm sóc. Chẳng có con đường nào tốt hơn cho một quốc gia còn nghèo mà lại đông dân như Việt Nam ngoài việc chuẩn bị các chính sách và chương trình hỗ trợ y tế từ sớm, theo đúng nguyên tắc phòng ngừa và giảm nhẹ. Chúng ta không đủ giàu và đủ mạnh để ngồi yên phó mặc.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ẨM THỰC] Cà phê - Đâu chỉ có hương và vị? 14:19

30 weeks ago14:19

14:19

Với mỗi người, mê một loại cà phê không chỉ vì hương, vị cà phê mà đôi khi còn vì ký ức, kỉ niệm hay thói quen Bài viết của tác giả Vũ Thế Thành trên tờ tuổi trẻ cuối tuần

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GÓC NHÌN] Cưới người đồng giới 7:48

30 weeks ago7:48

7:48

Cưới người đồng giới - bài viết trên VNExpress của Hà Minh Trí- Giám đốc kinh doanh Tuần trước, trong lúc dùng bữa ở một nhà hàng trước con phố đang diễn ra nhiều hoạt động của cộng đồng LGBTQ+ trong Tuần lễ VietPride, Hằng - bạn thân của tôi, chia sẻ về các con của chị. Chị có hai cô con gái đang du học. Mỗi năm, chị dành một kỳ nghỉ kéo dài một tháng để qua thăm và ở cùng các con. Sau chuyến đi gần đây nhất, chị phát hiện ra cả hai đứa đều yêu người cùng giới. Không đến nỗi sốc nặng nhưng chị không tránh khỏi cảm giác bối rối. Căn hộ chị thuê cho hai con, cứ mỗi cuối tuần lại có thêm hai cô bạn là người yêu của con gái đến chơi và ở lại. Chị trổ tài nấu nướng để đãi khách. Cả hai vị khách đều rất thích các món ăn Việt Nam do chị chế biến. Họ cũng gọi chị là "mẹ" bằng tiếng Việt. Những khoảnh khắc ấm áp và hạnh phúc như đã là một gia đình mà chị trải qua cùng các cô gái trẻ đang yêu nhau dần xua tan những lo lắng và bối rối ban đầu. Hai cô con gái cũng tích cực làm "công tác tư tưởng" cho mẹ với những giải thích rằng, ở đất nước mà họ đang sống và theo học, tình yêu đồng giới là hoàn toàn bình thường trong mắt mọi người. Hai cô bảo với mẹ rằng, một ngày nào đó không xa, họ tin gia đình và người thân sẽ nhìn thấy những điều tương tự ở Việt Nam. Chị dần cảm thấy yên tâm với tình yêu của hai con. "Giờ chị chỉ cầu mong cả hai cặp đều hạnh phúc", chị thổ lộ. Ước ao hiện tại của chị là Việt Nam sẽ sớm có luật công nhận hôn nhân đồng giới. Luật pháp Việt Nam qua các thời kỳ đã có sự thay đổi theo xu hướng ngày một cởi mở hơn với những người thuộc cộng đồng LGBTQ+ (Lesbian - đồng tính luyến ái nữ, Gay - đồng tính luyến ái nam, Bisexual - song tính luyến ái, Transgender - chuyển giới và Queer - xu hướng tình dục khác hoặc Questioning - đang trong quá trình tìm hiểu bản thân). Luật hôn nhân và gia đình được Quốc hội ban hành năm 2000 cấm kết hôn giữa những người đồng giới. Bộ luật sửa đổi năm 2014, hiệu lực từ 1/1/2015, đã bỏ điều cấm đó, nhưng "Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính". Với sự thay đổi này, những người đồng giới tính hiện tại được quyền tổ chức lễ cưới và có thể chung sống với nhau. Tuy nhiên, họ sẽ không được pháp luật bảo đảm về tính hợp pháp của vợ chồng cũng như các quyền và nghĩa vụ tương ứng (thừa kế, quan hệ tài sản, xác nhận con cái...). Theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 đã được Quốc hội nhất trí thông qua ngày 8/6/2024, dự kiến Luật Chuyển đổi giới tính sẽ được trình và thông qua vào kỳ họp thứ 9, tháng 5/2025. Từ bước đệm thật sự có ý nghĩa này, nấc thang quan trọng tiếp theo trong tiến trình xây dựng và hoàn chỉnh luật pháp cho công dân thuộc cộng đồng LGBTQ+ được hy vọng hướng tới mục tiêu hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới đang được chờ đợi. Trên thế giới, số lượng các quốc gia, vùng lãnh thổ chính thức công nhận hôn nhân đồng giới hiện tăng dần theo thời gian. Trong vòng năm năm qua, từ 2019 đến 2024, con số cụ thể đã tăng từ 28 đến 37 nước, trong đó phần đông thuộc châu Âu, châu Mỹ và các nước Nam Phi, New Zealand, Australia, Đài Loan (Trung Quốc), Nepal với tổng số hơn 1,5 tỷ người (20% dân số thế giới). Hơn ba tháng trước, Thượng viện Thái Lan vừa thông qua dự luật hôn nhân đồng giới vào ngày 18/6. Dự luật này chỉ còn chờ Hoàng gia phê duyệt và sẽ có hiệu lực ngay sau đó 120 ngày. Cộng đồng LGBTQ+ ở Thái Lan, vốn là một trong những biểu tượng thu hút du lịch nổi tiếng của quốc gia này, xem đây là một thành quả lớn lao của họ sau nhiều thập niên bền bỉ đấu tranh cho phong trào bình đẳng giới. Quyết định pháp lý quan trọng có tính lịch sử từ một quốc gia cùng khu vực Đông Nam Á làm dấy lên niềm hy vọng lớn cho gần hai triệu người thuộc cộng đồng LGBTQ+ tại Việt Nam. Họ chờ đợi hiệu ứng lan tỏa của sự tiến bộ trong thay đổi về nhận thức xã hội và tinh thần luật pháp về hôn nhân đồng giới của nước láng giềng sẽ tác động tích cực đến ý chí làm luật của các nhà lập pháp. Cộng đồng LGBTQ+ dù có số lượng nhỏ ở Việt Nam, vẫn là một bộ phận công dân của quốc gia. Hiện tại, các giá trị mang tính đa dạng, công bằng và hòa nhập ( Diversity, Equity & Inclusion) được thể hiện rõ và liên kết chặt chẽ thông qua văn hóa làm việc tại các tổ chức và doanh nghiệp. Các giá trị đó đang hỗ trợ và tạo điều kiện cho các cá nhân thuộc nhóm LGBTQ+ cùng nỗ lực với các nhóm khác (nữ giới, người khuyết tật...) phát huy năng lực làm việc, thực hiện các nghĩa vụ quy định bởi pháp luật để cùng đóng góp vào sự tiến bộ và phát triển chung của xã hội. Tuần lễ VietPride, với các hoạt động mà chúng tôi chứng kiến một phần hôm đó, là một trong những sự kiện quan trọng của cộng đồng LGBTQ+, được tổ chức thường niên 12 năm qua. Chủ đề của năm nay là "Đã tới lúc", với hy vọng gợi nhắc công chúng về quyền bình đẳng và sự tôn trọng dành cho tất cả mọi người, bất kể xu hướng tính dục hay bản dạng giới của họ. Nhìn nhận một cách tích cực, xã hội Việt Nam đã cởi mở hơn rất nhiều trong những năm qua. Người đồng tính đã có quyền được yêu thương, được kết hôn và mưu cầu hạnh phúc. Hôn nhân đồng giới, một ngày nào đó được luật pháp công nhận tại Việt Nam, sẽ là cánh cửa cuối cùng mở ra để những người đồng tính thật sự được đặt cả hai chân của họ vào thế giới bình đẳng của mọi công dân.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KÝ SỰ] Siêu bão Yagi - Những ký ức không quên - Phần 2: Ngọn núi vỡ 13:04

30 weeks ago13:04

13:04

Ngọn núi vỡ 5h30 sáng 10/9, chị Hoàng Thị Cảnh thức giấc khi nghe tiếng "lục cục" trên đồi. Trời vẫn tối, núi đồi mù mịt trong mưa. Đây đã là ngày thứ hai mưa trút xuống không dừng. Chị gọi chồng cùng hai con trai dậy, ngược dốc lên suối "xem lũ". Nhà chị Cảnh là căn đầu tiên từ hướng núi Voi - ngọn cao nhất 1.033 m trong dãy núi trải dài từ Yên Bái sang Lào Cai. Dãy núi tạo thành vành đai với cánh rừng nguyên sinh rộng một nghìn hecta. Nước từ hàng trăm khe trên núi Voi hợp thành con suối chảy vắt qua làng, cấp nước cho cánh đồng và những đồi ngô chạy dài dọc thung lũng. Nơi đây có 760 nhân khẩu, hầu hết là dân tộc Tày sinh sống lâu đời. Giữa đường, chồng chị Cảnh quay về, bảo rằng mưa lớn, nước suối to là bình thường. Nhưng chị không yên dạ, rủ hai con trai đi tiếp. Khi tới ven suối, họ thấy nước dâng cao, réo ầm ầm, lòng suối mở rộng trong khi ngày thường chỉ độ hai mét. Đá lục cục từ sườn cao lăn xuống. Họ định quay về. Bỗng dưng, một tiếng "ùng" vang lên. Mặt đất rung chuyển. Đất đá, bùn nước, cây cối bắn lên trời như pháo rồi ụp xuống mấy ngôi nhà. Chị Cảnh bị hất văng, rơi xuống dòng lũ bùn. Có thứ gì như cành cây đập vào lưng, đau điếng, chị choàng tỉnh, bị lũ đánh dạt lên gần vệ đường. Chị vùng vẫy trong bùn đặc tìm cách thoát thân. Hai cậu con trai thoát được lên trước, mặt tím tái tìm gọi mẹ. Cơn lũ đầu tiên chỉ dừng được dăm phút, một tiếng "ùng" nữa lại vang lên rồi chụp xuống những nóc nhà còn lại. Chị Cảnh và hai con cắm đầu chạy dọc sườn núi. Thấy đứa cháu gái lớp 9 bị cành cây đâm xuyên bụng, chị cõng nó vừa bò vừa chạy. Người chị mềm nhũn nhưng không dám dừng lại, sợ một trận lũ nữa dội xuống. Ngoái lại phía sau, chị không thấy chồng, cũng không thấy nhà. Thôn làng đã biến mất. Làng Nủ trước và sau trận lũ quét Thảm kịch trong đêm Phía bên kia dòng suối, người Làng Nủ ở những sườn đồi khác lao ra khỏi nhà, la hét. "Làng ơi, đồi sập xuống rồi. Làng trôi rồi. Chạy mau". Trong cơn mưa, những tiếng hét không thể vọng tới bên kia đồi. Tờ mờ sáng ấy, nhiều người còn chưa tỉnh giấc. Những đứa trẻ đã soạn sẵn sách vở từ đêm hôm trước, chờ đến trường. Trâu vẫn buộc sau chái nhà, chưa kịp mở thừng cho lên đồi ăn cỏ. Dòng lũ bùn đá "như con rắn" trườn dọc suối Vằng Kheo xuống thung lũng, cuốn phăng mọi thứ trên đường. Những mái tôn xanh đỏ, gia súc và cả con người cuồn cuộn trôi đi. Một cụm dân cư biến mất chỉ sau “hai cơn nổ ầm trời và một cơn ngắn hơn". Ngôi làng dưới chân núi Voi tan tành, ly tán. Gần một phần mười dân số Làng Nủ nằm dưới lớp bùn đá: 33 hộ bị vùi lấp, 54 người chết, 13 người mất tích, 14 người bị thương. Tổng số chết và mất tích cao hơn bất kỳ thống kê nào về lũ quét từng xảy ra trong 20 năm qua. Chị Hoàng Thị Cảnh, thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, Lào Cai. Ảnh: Hoàng Phương Ngày núi vỡ, làng bị cô lập, mất điện, mất liên lạc với bên ngoài. 14h, huyện mới tiếp cận được hiện trường. Bí thư Huyện ủy Bảo Yên Hoàng Quốc Bảo viết vội bức điện khẩn trên giấy vở học sinh, giao cho cán bộ băng rừng về TP Lào Cai cấp báo "đề nghị hỗ trợ tìm kiếm cứu nạn khẩn cấp". Sở chỉ huy cứu hộ cứu nạn được lập vội tại Nhà văn hoá thôn. Trên tấm bản đồ giữa căn phòng, Làng Nủ giờ thành một vết xước dài, như bị ai cấu toạc một mảng giữa rừng xanh, loang lổ, tứa máu. "Vết xước" dài 1,3 cây số, rộng 24 hecta với khoảng 1,5 triệu mét khối đất bùn đã xóa sổ một phần thôn bản. Dọc đường lũ đi, thân núi bị cạo nhẵn, đỏ quạnh. Lòng suối mở rộng nhất đến 300 m. Trận lũ quét xảy ra tại Làng Nủ, sáng 10/9. Nguồn: Sầm Nhuận Hơn 650 người từ các lực lượng cứu hộ vào làng, lật tung từng đoạn suối, tìm kiếm từng nạn nhân dưới lớp bùn đặc quánh. Những thi thể đã nhận diện được đặt trên tấm bạt lót bên đường. Anh Hoàng Văn Thới gục đầu cạnh hai cỗ ván tạm cho hai đứa con nhỏ, người lớn nằm cạnh, quấn trong manh chiếu. Không đủ áo quan cho người xấu số, Thới phải chờ. Nhà Thới vốn ở bên kia suối. Đêm trước thấy mưa lớn, sợ quả đồi sau nhà lở, anh đưa vợ con sang nhà em họ ở thung lũng này lánh tạm. Anh đã tin đây là chỗ an toàn nhất làng bởi "chưa bao giờ ngập". Rạng sáng, nghe tiếng nổ, anh băng qua những điểm sạt, gào thét gọi vợ con, hơn 30 nóc nhà đã không còn. Chỉ sau một buổi sáng, Thới mồ côi mẹ, mất cả vợ, ba đứa con, cùng nhiều họ hàng. Hai con trâu với nương sắn là tài sản quý giá của gia đình cũng bị cuốn trôi trong dòng nước lũ. Cạnh đó, chị Lục Thị Xim chân trần dính đầy bùn đất, ngồi bên vệ đường - nơi những chiếc cáng đi qua, chờ tin mẹ. Bố chị đã được tìm thấy và đưa về xuôi mai táng. Sáng hôm ấy, sau hai ngày không liên lạc được với bố mẹ, vợ chồng Xim nóng ruột, băng đồi từ xã Lương Sơn tìm về Làng Nủ. Khi đến đầu thôn, người làng trông thấy chị, khóc: "Mày về rồi đấy à. Bố mẹ chắc chết hết rồi, làng trôi rồi". Xim chạy bộ về nhà, lòng hy vọng "nhà ở mép đường, chắc lũ không quét đến đâu. Bố mẹ nghe tiếng nổ, sẽ chạy lên đồi". Nhưng trước mắt Xim là sông bùn quánh nhão, phẳng lì, không còn dấu vết nào của ngôi nhà nơi chị từng lớn lên. Anh em không ở gần, bố mẹ Xim sống giữa làng, nương nhờ vào bà con. Hai ngày trước tai họa, chị còn gọi điện dặn mẹ đừng lên đồi chăn trâu vì biết mưa lớn. Chị biết tính mẹ mình, "lúc nào cũng khổ hơn người ta", mưa hay nắng, bà vẫn sẽ lên đồi sớm. "Nếu hôm ấy mẹ đừng nghe mình, cứ đi lên đồi chăn trâu thì mẹ đã được sống", Xim bật khóc. Lục Thị Xim ở thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, Bảo Yên, Lào Cai, chỉ tay về ngôi nhà đã bị cuốn trôi trong bản đồ chụp lại sau trận lũ ngày 12/9. Ảnh: Ngọc Thành Cơn lũ sau 16 năm Những đám tang ở Làng Nủ không kèn trống, không đủ người khiêng quan tài, cũng không đủ người đào huyệt. Mộ phần không dấp rào, chỉ có cành cọ che đầu, theo tục lệ của người Tày. Ba chồng áo quan xếp cạnh nhau đặt ở Nhà văn hoá, nơi vốn tổ chức những nghi lễ quan trọng của làng. Trong cơn mưa nặng hạt, những cỗ quan tài được chở bằng xe máy dần ngược dốc lên đồi lúc trời sẩm tối. Trưởng thôn Hoàng Văn Diệp đôi mắt đỏ ngầu, ghi tên những người đã mai táng gần kín hai trang vở học sinh. Ông đã nhiều ngày cùng lực lượng chức năng "vẽ" lại sơ đồ làng, đánh dấu vị trí từng hộ, số nhân khẩu để phục vụ tìm kiếm. "Vị trí bị lũ quét không nằm trong danh sách thông báo di dời vì nơi này vốn bằng phẳng, nhà xây to cao đàng hoàng. Nhưng cuối cùng, chỗ mà mình không nghĩ đến lại là nơi ảnh hưởng nặng nhất", ông Diệp nói. Chính ông cũng mất hai người họ hàng. Nhà nứt, ông...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Biến đổi khí hậu "gõ cửa" bệnh viện 10:19

30 weeks ago10:19

10:19

Biến đổi khí hậu cùng với những hình thái thời tiết khắc nghiệt: bão to, lũ lớn, nắng nóng kéo dài, ô nhiễm không khí đã và đang gây ra nhiều tổn thất cho con người. Y tế được ví như chốt chặn cuối cùng nhằm giảm thiểu tác hại của biến đổi khí hậu với sức khoẻ con người. Tuy nhiên ngành y tế cũng phải đối mặt với nhiều thách thức và cần có sự thích nghi Bài viết của tác giả Phạm Hằng trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[QUỐC TẾ] Trung Quốc và kế hoạch triển khai căn cước số 10:20

30 weeks ago10:20

10:20

Với nhiều người, thế giới mạng là ảo, nơi họ có thể có một hay nhiều nhân dạng khác nhau, giúp họ dễ dàng vẫy vùng qua những danh tính khác với bản ngã đời thực của mình. Nhiều hỉ, nộ, ái, ố cuộc đời cũng xảy ra từ đây. Dĩ nhiên về mặt quản lý, chính quyền Trung Quốc không thích điều đó. Bài viết của tác giả Nguyễn Thành Trung về vấn đề này trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ KINH TẾ] Đông Nam Á chạy đua thu hút "Du cư số" 9:15

31 weeks ago9:15

9:15

Trong thời buổi của công nghệ AI và làm việc từ xa, Đông Nam Á nổi lên như một điểm đến hấp dẫn với những người "du cư số": trẻ trung, làm việc linh hoạt trong mảng công nghệ, tài năng và rất háo hức muốn thử thách. Cùng khám phá chân dung của thế hệ này và những cách thức mà các quốc gia đang làm để thu hút nguồn chất xám và nguồn kinh tế này qua bài viết của tác giả Thanh Tuấn trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[XÃ HỘI] Từ thiện: Minh bạch và kiểm soát 7:28

31 weeks ago7:28

7:28

Bài viết của Tác giả Danh Đức trên tờ tuổi trẻ cuối tuần bàn về Tính minh bạch và việc kiểm soát của làm từ thiện dựa trên bài học của Bỉ và Pháp

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KÝ SỰ] Siêu bão Yagi - Những ký ức không quên. Phần 1: Giữa mắt bão 12:56

31 weeks ago12:56

12:56

Một ký sự đặc biệt về "hành trình" không ai muốn nhớ của siêu bão Yagi khi hoành hành ở Việt Nam trên VNexpress Phần 1: Câu chuyện được kể từ trong mắt bão

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[XÃ HỘI] Cải cách pháp luật tài sản để minh bạch hoá hoạt động từ thiện 12:04

31 weeks ago12:04

12:04

Bài phân tích chi tiết về các khung pháp lý liên quan đến hoạt động từ thiện, việc quản lý các khối tài sản ra sao cho hợp pháp. Việc thu chi thế nào trong việc thực hiện hoạt động từ thiện chuyên nghiệp. Bài viết của Viện sĩ, Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Điện trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CÔNG NGHỆ] Công nghệ cảnh báo thiên tai: Chỉ sớm thôi là chưa đủ 10:58

31 weeks ago10:58

10:58

Một bài viết của tác giả Tuấn Sơn trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần bàn về công nghệ đang sử dụng hiện nay của nhiều hệ thống cảnh báo thiên tai trên thế giới. Đồng thời cũng trang bị những kiến thức cơ bản để mỗi người dân cần chuẩn bị cho những tình huống thiên tai khẩn cấp.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[XÃ HỘI] Thiện nguyện: Giữa từ tâm & ...sao kê 12:58

31 weeks ago12:58

12:58

Bài viết của tác giả Trung Trần trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số 22.9.2024 bàn về sự "lấn cấn" và các phân tích nhiều chiều thông qua những câu chuyện từ thiện mới đây sau các chuyến cứu trợ và đợt công khai sao kê từ UBMTTQ.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[MÔI TRƯỜNG ĐÔ THỊ] Đêm mưa bão nghe thành phố thở than 9:55

32 weeks ago9:55

9:55

Đô thị cần thích ứng và có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, đặc biệt là mưa bão và ngập lụt đô thị. Nhưng bằng cách nào? Nhìn các thành phố từ trên cao chỉ thấy những rừng bê tông. Còn sâu bên dưới là hệ thống cống thoát nước cũ kỹ, lạc hậu và do quá ít không gian cho nước thấm vào đất, chúng đang thúc thủ trước biến đổi khí hậu và mọi tai vạ đổ lên vai con người. Thời tiết cực đoan gây mưa bã o khó lường là một chuyện, song hạ tầng thoát nước hiện hữu không đủ đáp ứng tình hình mới cũng là thực tế phải thừa nhận. Đô thị cần thích ứng và có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, đặc biệt là mưa bão và ngập lụt đô thị. Nhưng bằng cách nào? Bài viết của tác giả Xuân Minh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Đại học khuyến khích sử dụng AI nhưng chưa quy định rõ ràng 12:37

32 weeks ago12:37

12:37

Hầu hết các trường ĐH ở VN đều chưa có quy định cụ thể về việc sử dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) trong học tập, nghiên cứu. Một số trường dù khuyến khích sinh viên sử dụng AI trong học tập nhưng vẫn cho rằng việc sử dụng thay thế hoàn toàn cho nỗ lực cá nhân vẫn bị xem là hành vi gian lận. Khuyến khích sử dụng có trách nhiệm PGS-TS Phạm Thành Dương, Trưởng khoa Kỹ thuật Trường ĐH Việt Đức, cho biết hiện tại trường chưa có quy định cụ thể về việc sử dụng các công cụ AI như Chat GPT - Gemini trong hoạt động học tập và nghiên cứu của sinh viên (SV). Tuy nhiên, trường khuyến khích SV tự nghiên cứu, tìm hiểu và sử dụng các công nghệ mới một cách có trách nhiệm, tuân thủ các quy định về bản quyền và tránh gian lận học thuật. Trường cũng có một số hướng dẫn chung với SV về việc có thể sử dụng các công cụ này để hỗ trợ quá trình học tập, nghiên cứu, như tìm kiếm thông tin, lập dàn ý, soạn thảo bài viết...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Trường học và các lựa chọn ứng xử với công cụ trí tuệ nhân tạo 11:54

32 weeks ago11:54

11:54

Ứng xử như thế nào với công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh như Chat GPT là câu hỏi thường trực trong tâm trí nhiều nhà giáo dục, từ cấp quản lý đến thầy cô giáo đứng lớp hiện nay khi học sinh, sinh viên bắt đầu dùng chúng để làm bài nộp cho thầy cô. Cấm cũng khó, không cấm cũng khó. Quan sát sự thay đổi trong thái độ của các trường Đại học Mỹ trong hai năm qua cũng sẽ giúp chúng ta ít nhiều. Bài viết của tác giả Nguyễn Vạn Phú trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần Số tháng 9.2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[QUỐC TẾ] Singapore - Mối lo mất đa dạng ngôn ngữ 15:08

32 weeks ago15:08

15:08

Singapore tự hào là một xã hội đa sắc tộc, ngôn ngữ và văn hoá, cũng là điểm mạnh then chốt giúp đảo quốc này vươn mình trở thành nền kinh tế hiện đại bậc nhất thế giới. Nhưng cùng với quá trình hiện đại hoá, tiếng Anh ngày càng trở nên lấn át một cách đáng ngại. Bài viết của tác giả Thanh Tuấn trên tờ tuổi trẻ cuối tuần…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
ĐỌC BÁO CUỐI TUẦN - Chủ nhật 15.9.2024 20:08

32 weeks ago20:08

20:08

Đọc báo Cuối tuần là phiên bản cuối tuần của Đọc báo Daily Podcast với các chuyên mục: Mỗi tuần một con số Tiêu điểm Giới thiệu sách Các bạn có thể theo dõi định dạng video của Podcast này ở Youtube Channel của Tada nhé

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CHÂN DUNG TRẺ] Công dân Asean chọn lập nghiệp ở Việt Nam 13:47

33 weeks ago13:47

13:47

BÀI VIẾT TRÊN ĐẶC SAN TUỒI TRẺ 2/9/2024 Với xu hướng toàn cầu hóa, ngày càng nhiều công dân của các nước Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) chọn Việt Nam làm nơi sinh sống, phát triển sự nghiệp với đa dạng ngành nghề, trong đó có F&B - dịch vụ thực phẩm. Chọn lập nghiệp ở TP.HCM, mỗi người một lý do để đến và ở lại, nhưng tất cả đều đang cùng góp thêm màu sắc Đông Nam Á cho thị trường F&B đang phát triển cực kỳ sôi động ở Việt Nam.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[Quốc tế] Thân phận phụ nữ ở Ấn Độ - Những gánh nặng kinh hoàng 10:56

33 weeks ago10:56

10:56

Bài viết trên tờ tuổi trẻ cuối tuần số tháng 9.2024 của Sáng Ánh: Thân phận phụ nữ Ấn Độ - Những gánh nặng kinh hoàng. Và bài viết của tác giả Bindu D Menon (Ấn Độ) phân tích những hệ quả của tư duy gia trưởng đối với gánh nặng này của phụ nữ.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Để tấm bằng Đại học có giá? 10:21

33 weeks ago10:21

10:21

Để bằng Đại học có giá - Bài viết của Bùi Khánh Nguyên - chuyên gia giáo dục - trên tờ VNExpress Tháng 9 này, hơn nửa triệu tân sinh viên sẽ nhập học đại học trong nước, bất chấp thực tế dễ nhận thấy: tấm bằng đại học ngày nay, kể cả loại xuất sắc hoặc từ trường top, cũng không đảm bảo bất cứ điều gì cho một người trẻ về việc làm và tương lai. Khi các đại học trên toàn thế giới chuyển hướng từ đào tạo tinh hoa sang đào tạo đại chúng, bằng đại học trở nên phổ thông, mà nhiều người thường đùa là "phổ cập đại học". Một số quốc gia có tỉ lệ người trong độ tuổi lao động (25 tới 64) được đào tạo ít nhất một bằng cấp sau phổ thông đạt tới 50% hoặc cao hơn bao gồm Australia, Canada, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc... Trong khi đó, số lượng công việc mới được sinh ra sẽ bị giới hạn nếu nền kinh tế quốc gia suy thoái. Rất nhiều nước, trong khi đẩy mạnh "xuất khẩu giáo dục" bằng cách thu hút sinh viên quốc tế, lại đồng thời siết chặt chính sách lao động với người nước ngoài để bảo vệ công ăn việc làm trong nước. Các doanh nghiệp cũng thường phản hồi rằng đào tạo ở đại học xa rời thực tiễn cuộc sống và nhu cầu doanh nghiệp, họ không nhận được những lao động sẵn sàng hoặc sớm sẵn sàng cho công việc, mà phải đào tạo lại. Tất cả những điều đó khiến tấm bằng đại học không còn là "bảo bối" việc làm cho thanh niên như vài thập kỷ về trước. Điều này đúng với cả Mỹ, Australia, châu Âu, không riêng Việt Nam. Bản chất của bằng đại học là một chương trình đầu tư có chủ đích, không phải một lựa chọn ngẫu nhiên. Nếu như giáo dục phổ thông có tính bắt buộc để nâng cao dân trí, giáo dục đại học là một lựa chọn chủ động. Trong khi giáo dục phổ thông thường được các chính phủ bảo trợ như một quyền cơ bản của công dân, thì giáo dục đại học càng lúc càng được thương mại hóa. Rất nhiều nước châu Âu đã bỏ dần chính sách miễn phí đại học. Với các nhóm nước xuất khẩu giáo dục, tấm bằng đại học đắt đỏ hơn nhiều, như ở Anh, Mỹ, Australia, Canada... Sinh viên Mỹ không chỉ quan tâm đến học phí, mà thường phải tính toán rất kỹ món nợ phải trả cho chính phủ hoặc cho cha mẹ sau khi học xong, ngay cả khi họ chọn học tại bang nhà (home state) để được hưởng học phí dành cho các gia đình đóng thuế tại bang (in-state tuition). Trong thời kỳ bao cấp và khi các đại học Việt Nam còn đào tạo theo hướng tinh hoa, một số nhỏ sinh viên được đảm bảo việc làm vì cầu nhiều hơn cung, do vậy việc duy nhất của sinh viên là học thật tốt và chờ phân công. Trong cơ chế thị trường, khi nhà tuyển dụng không chỉ có chính phủ, mà còn rất nhiều tổ chức, doanh nghiệp khác nhau, thì các sinh viên phải cạnh tranh để được bước chân vào những tổ chức tốt nhất (bản chất là lực lượng lao động tìm cơ hội tiếp cận tư liệu sản xuất), trong khi các đại học phải cạnh tranh để chứng minh với cả sinh viên và nhà tuyển dụng rằng mình đào tạo ra đúng những người mà tổ chức cần. Khi nền kinh tế không sản sinh đủ việc làm, sẽ có một tỉ lệ sinh viên gia nhập lực lượng thất nghiệp. Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo còn gia tăng mối đe dọa về việc "máy làm thay người" với hiệu suất cao hơn trong những năm tới. Đứng trước bối cảnh kinh tế và việc làm toàn cầu không chắc chắn, người trẻ cần học như thế nào để bằng đại học vẫn có thể là "tấm hộ chiếu" mở cánh cửa nghề nghiệp tương lai? Thứ nhất, chọn đại học gắn với mục tiêu. Trước hết phải trả lời câu hỏi: Học để làm gì? Chưa xác định được mục tiêu, vào đại học sẽ làm mất mát nguồn lực của cá nhân, gia đình và xã hội. Rất nhiều bạn trẻ ngày nay chấp nhận dành ra 1-2 năm gap year (năm tạm nghỉ) để thực sự suy ngẫm về việc mình là ai, mình muốn gì trước khi vào đại học. Quãng thời gian gap year đó không hề uổng phí, vì nó có ích hơn nhiều việc bạn lao vào học đại học đúng tuổi 18 mà không hề có mục tiêu. Thứ hai, cần tính đầy đủ chi phí cơ hội. Quan niệm truyền thống "học càng nhiều càng tốt", "học không bổ dọc cũng bổ ngang" là không đúng trong kinh tế học, bởi lý thuyết chi phí cơ hội (cost of opportunity) cho chúng ta biết rằng, khi chọn học một thứ, ta có thể bỏ lỡ cơ hội học những thứ khác, do vậy cần có tính toán tối ưu. Tất nhiên, tối ưu ở đây chỉ có thể xác định được nếu đã có mục tiêu. Lấy mục tiêu để so sánh các lựa chọn sẽ giúp người học biết đâu là lựa chọn không liên quan, đâu là lựa chọn nhanh nhất để tới đích. Thứ ba là không có đại học tốt nhất cho mọi người, mà chỉ có đại học phù hợp nhất. Một đại học Mỹ thường tuyển sinh dựa vào nhiều tiêu chí cùng lúc, như điểm trung bình môn ở phổ thông (GPA), điểm các bài thi chuẩn hóa (SAT, ACT, AP) kết hợp các yếu tố khác như bài luận, hồ sơ hoạt động ngoại khóa, phỏng vấn trực tiếp... nhằm đảm bảo sự tương thích cao nhất giữa người học với trường đại học. Thứ tư là học tập chủ động. Thế giới không ngừng biến động, và thế giới việc làm cũng vậy. Có những nghề nghiệp mới ra đời, nhưng cũng có những nghề mất đi. Ngay trong cùng một công việc cũng có sự thay đổi. Do vậy, chỉ có thể thông qua học tập chủ động và liên tục, cập nhật chính mình và làm cho mình thích ứng với bối cảnh hiện tại và tương lai mới giúp người học trở thành người lao động có giá trị. Nếu như trước đây, cứ chọn học đúng một chuyên ngành sẽ giúp người học có một nghề trong tay, thì ngày nay tỷ lệ đó thấp dần. Nhiều người phải chấp nhận chuyển đổi, rẽ ngang, học lại (reskilling), học nâng cao (upskilling) bên ngoài tấm bằng đại học truyền thống. Hệ thống đại học Mỹ cũng có sự cạnh tranh quyết liệt giữa các trường với triết lý khác nhau bao gồm đại học nghiên cứu (mạnh về nghiên cứu), đại học vùng (mạnh về đào tạo nghề và thực hành), đại học khai phóng (mạnh về kỹ năng, tư duy và kết nối liên ngành) và mỗi nhóm đều tự hào có thể tạo ra những sinh viên có ưu điểm riêng để sẵn sàng cho thị trường lao động. Do vậy, cũng không có cách học nào được coi là "tiêu chuẩn", mà mỗi người phải tự thiết kế một chiến lược học tập cho mình, chọn lấy những gì phù hợp. Thứ năm, đừng tự giới hạn trong lựa chọn học đại học. Trong rất nhiều trường hợp, các khóa học cao đẳng, trung cấp, chứng chỉ... lại phù hợp hơn khi xét đến các yếu tố như yêu cầu cụ thể của nghề nghiệp, chi phí bỏ ra cùng thời gian hoàn vốn, bối cảnh việc làm tại địa phương, khoảng cách di chuyển... Ví dụ, nhiều học sinh không có khả năng nhập học đại học vì hoàn cảnh gia đình nhưng lại bỏ qua các lựa chọn gần nhà, với cơ hội việc làm tại chỗ. Trong khi một số nghề nghiệp chuyên môn bắt buộc phải có bằng đại học, một số nghề khác có tính linh hoạt hơn nhiều. Cuối cùng, là xây dựng thương hiệu cá nhân. Trong khi các quốc gia, các trường đại học cũng phải cạnh tranh ở cấp độ toàn cầu để chứng tỏ giá trị của nền giáo dục mà mình cung cấp, thì sinh viên ngày nay cũng cần có chiến lược xây dựng thương hiệu cá nhân trước nhà tuyển dụng. Vì giá trị của bằng đại học, ở cấp độ cá nhân trong kết nối với xã hội, là giá trị mà nhà tuyển dụng đánh giá ứng viên. Kỳ vọng với một tấm bằng đại học là người mang nó đã có khả năng tư duy độc lập, có năng lực tự học, nghiên cứu và thực hành một chuyên môn, nghề nghiệp suốt đời, sẵn sàng bước chân vào tổ chức để tạo ra giá trị. Rất nhiều nghiên cứu chỉ ra bằng đại học bị mất giá khi giáo dục đại học bị thương mại hóa: tuyển sinh tràn lan, dễ dãi, lạm phát điểm, chương trình học phớt lờ nhu cầu thực tiễn, chất lượng đào tạo không đáp ứng được tiêu chuẩn hành nghề của các hiệp hội, nghiệp đoàn chuyên môn... Những điều đó hầu như nằm ngoài tầm kiểm soát của chính người học. Người học chỉ có thể thông qua việc lựa chọn khôn ngoan, đặt ra mục tiêu cụ thể, nỗ lực để việc học của mình hướng tới giải quyết vấn đề của cuộc sống và xã hội. Bản chất cao nhất của việc học là để giải quyết các vấn đề, cả lý luận lẫn thực tiễn. Bạn càng giải quyết được vấn đề to lớn, phức tạp và hữu ích, tấm bằng của chính bạn càng có giá.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[THẾ GIỚI KHÔNG PHẲNG] Cuộc đua thu hút "Lá mùa thu" 11:11

33 weeks ago11:11

11:11

Không phải tự nhiên mà nhiều quốc gia chịu nạn “chảy máu chất xám”, và cũng không tình cờ mà lại có nền kinh tế vượt lên thành nam châm hút nhân tài so với nơi khác. Hơn nhau ở chỗ cách trải thảm đỏ ở thời nhân tài như lá mùa thu. Bài viết của tác giả Tịnh Anh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần 8.9.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Chăm sóc sức khoẻ kiểu người lười 12:07

33 weeks ago12:07

12:07

“Nỗ lực ít nhất mà chăm sóc sức khoẻ tốt nhất” là khái niệm “lãn hệ kiện khang”(chăm sóc sức khoẻ kiểu người lười) một xu hướng đang lên ngôi trong giới trẻ Trung Quốc. Cùng lắng nghe bài viết của tác giả Cảnh Chánh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần tháng 9/2024.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Những người mua đầu voi 12:09

33 weeks ago12:09

12:09

Để mô tả thế hệ cử nhân đại học thất nghiệp hoặc có mức lương không đủ sống, mạng xã hội Trung Quốc dùng khái niệm "thế hệ đuôi chuột". Tấm bằng đại học, mang kỳ vọng và suất đầu tư quá lớn của mỗi gia đình, là cái đầu voi. Cuộc sắm sửa đầu voi của các gia đình Việt Nam cũng rầm rộ không kém nền khoa cử Á Đông nào. Nó có thể kéo dài từ 6 - 8 năm, từ lúc một học sinh bắt đầu bước chân vào cổng trường cấp III đến khi tốt nghiệp đại học. Suất đầu tư đang có xu hướng tăng. Báo cáo của World Bank khẳng định tỉ lệ chi tiêu cho giáo dục đại học của một hộ gia đình Việt Nam, trung bình từ năm 2010 đến 2018, đã tăng gần gấp rưỡi, từ 8% lên 11,5%. Công cuộc đi tìm một căn nhà trọ có lẽ phản ánh rõ nét nhất tình hình của suất đầu tư và suất sinh lợi nơi tấm bằng đại học. Nhìn từ căn phòng trọ Tháng 8, trước mùa khai giảng, phụ huynh và con cái bắt đầu lên các thành phố lớn để chuẩn bị hạ tầng đón đầu voi. Trong những ngõ nhỏ quanh các đại học lớn, trước những "chung cư mini", người ta thấy họ đứng cạnh người môi giới bất động sản, với dáng điệu dễ nhận diện. Họ tần ngần nhìn lên cửa sổ căn phòng trọ vừa xem, mải mê suy tính; người môi giới bên cạnh nói liên tục, luôn có dáng vẻ đang phân trần. Tuổi Trẻ Cuối Tuần đã thực hiện cuộc khảo sát mini với 85 khu trọ tại Hà Nội và TP.HCM, thông qua tin rao cho thuê nhà trên các hội nhóm, với phòng cho thuê giá từ 1 - 5,5 triệu đồng, tập trung tại các quận ngoại vi, nơi có nhiều trường đại học và khu trọ sinh viên, như Gò Vấp, Tân Bình (TP.HCM) hay Cầu Giấy, Nam Từ Liêm và Bắc Từ Liêm (Hà Nội). Giá thuê trung bình mỗi mét vuông theo tháng, ở 43 khu được khảo sát của Hà Nội, là 241.000 đồng/mét vuông. Tại TP.HCM, con số này là 360.000 đồng. Diện tích càng nhỏ thì chi phí để có một mét vuông sống càng cao. Bất chấp các chính sách lý tưởng, thị trường nhà trọ tại 2 đô thị lớn nhất nước vẫn đang cung ứng nhiều căn buồng chỉ kê vừa một chiếc nệm, không có nhà vệ sinh riêng và thường xuyên không có cửa sổ. Tại Hà Nội, những căn buồng có diện tích dưới 10 mét vuông sẽ có giá trung bình 400.000 đồng/mét vuông; tại TP HCM, nếu chọn kiểu "chỗ ngả lưng" này, giá là 500.000 đồng. Nói đơn giản, người thuê trả hơn 1 triệu đồng thì chỉ được một căn "buồng" kê vừa đúng tấm nệm đơn và một lối đi. Ngược lại, với 4,5 triệu, căn phòng sẽ có diện tích 28 mét vuông, tức giá theo mét vuông bằng 1/3. Giá cũng rẻ hơn với phòng không có nhà vệ sinh riêng hoặc cửa sổ trời. Tất nhiên, phòng với giá thuê trên 5 triệu đồng, ngoài diện tích, sẽ còn kèm nhiều tiện ích, bao gồm cả tủ lạnh, máy giặt và bình nước nóng. Chất lượng sống không dừng lại ở diện tích và tiện ích nơi trọ. Trong 85 khu được khảo sát, chỉ 5 khu khẳng định "đảm bảo tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy" và duy nhất một khu ở Nam Từ Liêm cẩn thận thông báo "có lối thoát hiểm". Mức thu nhập trung bình của hộ gia đình nông thôn Việt Nam không đồng thuận với giá phòng trọ hơn 5 triệu mỗi tháng ở đô thị lớn. Trung bình, mỗi người dân khu vực nông thôn có thu nhập chỉ 3,86 triệu đồng/tháng. Nếu lấy mức giá một "chỗ ngủ" trên dưới 3 mét vuông, là 1,5 triệu đồng, cộng với mức sống tối thiểu (1,68 triệu đồng/tháng), cộng thêm mức học phí đại học tối thiểu (10 triệu đồng/năm), con số đã lên tới gần 4 triệu đồng/tháng, tức một người đi làm ở nông thôn không nuôi nổi một người học đại học. Và đó là giả định tối thiểu, vốn đừng mơ đáp ứng nổi thực tiễn. Nỗ lực tạo "đuôi voi" Khảo sát mức thu nhập của các nhóm lao động Việt Nam theo học vấn chỉ ra: nhóm có bằng đại học đang tụt lại về tương quan so với các lao động có trình độ thấp hơn. Nếu lấy người chưa tốt nghiệp tiểu học làm mức cơ sở thì thu nhập của nhóm có bằng đại học tại Việt Nam đã giảm 30% trong 10 năm qua. Điều này không có nghĩa là thu nhập trung bình của người học đại học giảm, mà là nó không tăng nhanh bằng mức tăng của phần còn lại, những người chỉ tốt nghiệp tiểu học hoặc phổ thông, vốn đa phần tham gia thị trường lao động giản đơn. Suất sinh lời sụt giảm, trong khi suất đầu tư tăng lên, nêu ra nhiều câu hỏi với tấm bằng đại học. Ngành giáo dục nhận thức được vấn đề. Văn kiện Đại hội Đảng XIII khẳng định: "Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội". Thống kê về tỉ lệ thất nghiệp, các khảo sát thể hiện sự không hài lòng của nhà tuyển dụng, và cả kiểm điểm của chính ngành giáo dục, cho thấy quá nhiều cải cách cần được thực thi. Chiến lược mới nhất của cả Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP.HCM đều khẳng định tôn chỉ "lấy người học làm trung tâm" và thậm chí đi xa hơn, với tầm nhìn "cá nhân hóa" quá trình học thông qua phân tích dữ liệu. Tuy nhiên, khó khăn đến ngay từ khâu thu thập dữ liệu. "Các trường thành viên của hai Đại học quốc gia (Hà Nội và TP.HCM) và Đại học vùng (Đại học Đà Nẵng) sử dụng nhiều phần mềm thương mại/hoặc tự xây dựng phần mềm riêng biệt để quản lý lượng lớn dữ liệu và thông tin. Nhiều hệ thống này đã lỗi thời và đặc tính dữ liệu không được chuẩn hóa đầy đủ. Việc thiếu hệ thống thông tin quản lý tích hợp, toàn diện sẽ ngăn cản việc tổng hợp dữ liệu cần thiết để có thể dễ dàng tiến hành phân tích nhằm cung cấp thông tin làm cơ sở ra ra quyết định cho các đại học", Dự án Hợp tác đổi mới giáo dục đại học (PHER), do Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ và 3 đại học lớn tại Việt Nam thực hiện, khẳng định trong một đánh giá năm 2021. Việc thiếu liên thông dữ liệu ngay từ các trường, khoa và trung tâm thành viên trong một đại học được các trường nhìn nhận từ nhiều năm qua. Trong bài viết năm 2022 trên Vietnamnet, PGS.TS Vũ Hải Quân, giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM, thừa nhận hệ thống dữ liệu của trường còn "rời rạc". Một nguyên nhân dễ nhận thấy là ngân sách đầu tư thấp và nhỏ giọt, dẫn tới việc các đơn vị phải mua "phần mềm riêng biệt" thay vì đầu tư toàn hệ thống. Nguồn: World Bank Cả hai Đại học Quốc gia đều đang phải xây dựng lại kiến trúc quản lý thông tin. Nhờ hỗ trợ của Dự án PHER, Đại học Đà Nẵng cũng đang tham gia quá trình này. Họ tin rằng thành công trong xây dựng một kiến trúc quản lý thông tin, liên thông dữ liệu sẽ trở thành hình mẫu cho các trường trong cả nước. Nhưng liên thông dữ liệu và hiểu người học chỉ là một bước nhỏ. Theo Dự án PHER, nỗ lực đổi mới tập trung vào 4 trụ cột. Đầu tiên là "quản trị", trong đó hoạt động chính bao gồm xây dựng hệ thống thông tin quản lý, bộ chỉ số đo lường hiệu quả chính (KPI), và hệ thống đảm bảo chất lượng nội bộ cho các trường. Thứ ...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ - TRUYỀN THÔNG] Nghe Sử có bao giờ chán 10:40

34 weeks ago10:40

10:40

Bài viết của Phan Bảo trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 9.2024. Bài báo phân tích về các thành công của các podcast lịch sử và phần nào cũng phản ánh lên bức tranh của các xu hướng truyền thông giáo dục mới.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Covid kéo dài, cuộc chiến giải mã cũng dài 10:40

34 weeks ago10:40

10:40

Bài viết trên tờ Tuổi trẻ Cuối tuần số tháng 9.2024 Thuật ngữ "COVID kéo dài" để chỉ các di chứng dai dẳng của người nhiễm vi rút SARS-CoV-2 được đưa ra vào tháng 5-2020. Chữ "kéo dài" đã vận cả vào các nghiên cứu giải mã tình trạng mạn tính này.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CÔNG NGHỆ] Telegram đã thành vùng đất tối thế nào? 10:27

34 weeks ago10:27

10:27

"Cuối cùng thì quyền riêng tư quan trọng hơn nỗi sợ về những điều tồi tệ xảy ra, như khủng bố chẳng hạn". Với quan điểm đó, nhà sáng lập Pavel Durov đã để Telegram là miền tây hoang dã của mạng xã hội. Bài viết trên TTCT Telegram cơ bản là một ứng dụng nhắn tin như iMessage hoặc WhatsApp, nhưng người dùng cũng có thể tạo nhóm lên tới 200.000 thành viên và kênh broadcast để phát nội dung. Theo The New York Times, các tính năng này đặc biệt phổ biến với người dùng ở Ukraine, Brazil, Indonesia, Ấn Độ và Nga. Người dùng Telegram liên tục tăng vì ứng dụng này đi ngược với các nền tản nhắn tin khác: trong khi WhatsApp tăng cường kiểm duyệt nội dung, giảm kích thước nhóm nhằm chống lại thông tin sai lệch thì Telegram vẫn cứ phây phây. Người dùng có ba cách khai thác các tính năng của Telegram: trò chuyện cá nhân 1-1, mã hóa đầu cuối; tạo nhóm để lôi kéo, chiêu dụ cá nhân cùng chí hướng cho các mục đích cực đoan; mở kênh và đăng tải nội dung cực đoan công khai mà không sợ bị kiểm duyệt. Không gian nội dung trên Telegram là một vùng xám, giữa công khai và riêng tư: nội dung của nó không xuất hiện trên Google và chỉ ai đã "vào nhóm" mới có thể tiếp cận, cấm cửa người ngoài. Những khả năng này, kết hợp với sự kiểm duyệt tối thiểu của ứng dụng, đã khiến Telegram trở thành nơi trú ẩn cho các cá nhân và nhóm bị cấm trên các nền tảng khác như X (Twitter) và Facebook. Chẳng hạn, Patriotic Alternative, một nhóm được cho là truyền bá chủ nghĩa Tân Quốc xã, có gần 7.000 thành viên và nhóm ngưỡng mộ Hitler Mark Collett có tới 20.000 người tham gia trên Telegram, trong khi cả hai đều bị X cấm.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NHÂN VẬT] Chân dung Doanh nhân - Nhà Khoa học Nguyễn Thanh Mỹ 21:50

34 weeks ago21:50

21:50

Ông Nguyễn Thanh Mỹ tốt nghiệp khoa Hóa, Đại học Bách khoa TP HCM năm 1978. Di cư sang Canada năm 1979, sau 25 năm làm việc tại Canada và Mỹ, ông trở về quê Trà Vinh và sáng lập công ty công nghệ cao đầu tiên của tỉnh Trà Vinh. Đến nay, ông đã tham gia đồng sáng lập 8 doanh nghiệp. Ông lấy bằng Tiến sĩ về Khoa học năng lượng và vật liệu năm 1990 tại Trung tâm quốc gia nghiên cứu về năng lượng, vật liệu và viễn thông Canada. Ông nhận bằng Thạc sĩ về Chất xúc tác dị thể vào năm 1988 và Cử nhân Hóa học phân tích năm 1986 tại Đại học Concordia, Canada. Ông Nguyễn Thanh Mỹ từng là nhà nghiên cứu khoa học ở Trung tâm nghiên cứu IBM Almaden tại San Jose, California, Mỹ và là nhà cộng tác nghiên cứu tại INRS-Energy and Materials, Canada; nhiều năm làm quản lý kỹ thuật tại Kodak Polychrome Graphics ở Carlstad, New Jersey, Mỹ. Ông là nhà phát minh và đồng phát minh của hàng trăm bằng sáng chế được công nhận ở Mỹ, Canada và một số nước.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[KHOA HỌC] Màu của tiếng ồn, bạn có biết? 7:51

34 weeks ago7:51

7:51

Thế giới âm thanh được xếp vào loại tiếng ồn thật ra đầu màu sắc chứ không chỉ có tiếng ồn trắng (White noise). Bạn có biết đến các màu sắc khác của tiếng ồn. Bài viết của tác giả Lê My trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần 1.9.2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Để văn hoá không là công nghiệp năm chẵn 12:38

35 weeks ago12:38

12:38

Công nghiệp văn hóa - cụm từ thời thượng hiện nay thường được dùng để bàn thảo như một cụm từ khóa cho việc chấn hưng văn hóa nước nhà. Nhưng thường thì cái gì được dấy lên thành làn sóng cũng gợi ra nhiều suy tư, bên cạnh những lộ trình thênh thang được thiết kế trong sách lược văn hóa. Xét cho cùng, công nghiệp văn hóa phải làm được một điều cốt lõi: khiến công chúng hạnh phúc vì được thưởng thức sản phẩm văn hóa một cách bình thường và liên tục, thay vì trông chờ những lễ hội hay những sự kiện kỷ niệm năm chẵn. Bài viết của tác giả Nguyễn Trương Quý trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 8…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[VĂN HOÁ] Bảo tồn "di sản văn hóa phi vật thể": "Mỗi chúng ta là một kho lưu trữ" 17:01

35 weeks ago17:01

17:01

Văn hóa: Bảo tồn "di sản văn hóa phi vật thể": "Mỗi chúng ta là một kho lưu trữ”. Trích bài viết của tác giả Helena Miton (Tạp chí AEON) với phần chuyển dịch của Đăng Khoa đăng trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 8-2024

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ẨM THỰC] Không có trứng, không có ẩm thực 11:27

35 weeks ago11:27

11:27

Bài viết của tác giả Trần Công Khanh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần tháng 8-2024 bàn luận về lịch sử của trứng trong ẩm thực, đồng thời là những cảm xúc khi nhắc đến “trứng” trong nhiều bối cảnh khác nhau

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[MÔI TRƯỜNG] Thử sống một tuần không dùng đồ nhựa dùng một lần 11:30

35 weeks ago11:30

11:30

Bạn đã bao giờ thử thách bản thân mình cùng những hành động thiết thực, ý nghĩa vì môi trường, và đồng thời cũng xây dựng một lối sống xanh cho mình và truyền cảm hứng cho những người xung quanh. Bài viết chia sẻ về trải nghiệm của tác giả Hồng Vân đăng trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 8.2024 là câu chuyện về việc tác giả được truyền cảm hứng, thử áp dụng theo và cũng có cho mình nhiều suy ngẫm.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Có bàn chân "thải độc" hay không? 9:28

35 weeks ago9:28

9:28

Chỉ cần dán vào lòng bàn chân là các chất độc trong cơ thể được hút ra ngoài, từ đó có tác dụng chữa bệnh”. Những miếng dán thải độc trên thị trường với nhiều nhãn hiệu khác nhau được quảng cáo như thế. Bài viết của tác giả Phạm Hằng sẽ đi tìm câu trả lời cho những video detox mà chúng ta hay xem trên tik tok. Bài viết cũng phân tích rõ hơn để có cái nhìn đúng về thải độc, detox và có một cách detox tự nhiên hiệu quả ra sao. Bài viết trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số 24/8/2024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ẨM THỰC] Chuyện ăn cay & Xứ sở 17:47

36 weeks ago17:47

17:47

TTCT - Có lẽ vì nhìn vào danh sách các món cay trứ danh như lẩu cay Trùng Khánh, gỏi đu đủ Thái Lan và cà ri Ấn Độ mà từ lâu người ta quan niệm rằng xứ càng nóng thì ẩm thực càng chuộng gia vị cay nồng, nóng bỏng hơn xứ lạnh. Giống ớt cay nhất thế giới theo kỷ lục Guiness: Carolina Reaper. Ảnh: Catalin Lungu/Getty Images Mối tương quan này là không phải bàn cãi, vấn đề là tại sao lại thế. Theo các nhà khoa học, chuyên gia nhân học và sử gia thực phẩm, khí hậu chỉ là một trong số các nguyên nhân. Ăn cay có lắm cái hay Một giả thuyết phổ biến trỏ về sự chọn lọc tự nhiên của văn hóa. Theo BBC, một số nghiên cứu cho rằng những nơi có khí hậu ấm áp dường như có nhiều món ăn cay và nóng hơn là do các loại gia vị cay với tác dụng kháng khuẩn, giúp con người tránh ngộ độc và lưu trữ thức ăn lâu hơn. Lại có giả thuyết người xứ nóng ăn cay để… chống nóng, nghĩa là ăn để toát mồ hôi, làm mát cơ thể tự nhiên. "Khi cơ thể bạn cảm nhận được sức nóng từ thức ăn cay, bạn bắt đầu đổ mồ hôi, mồ hôi sẽ bay hơi và làm mát làn da của bạn" - nhà dinh dưỡng Kim Yawitz giải thích trong một bài viết trên trang ẩm thực Delish hồi năm ngoái. Mối liên hệ giữa khí hậu và khẩu vị, dù vậy, chưa bao giờ được chứng minh một cách rõ ràng. Tháng 7-2021, một nhóm nghiên cứu còn chỉ ra "có ít bằng chứng cho thấy món cay ở các xứ nóng là cách thích nghi để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn". Trong bài báo khoa học đăng trên tạp chí Nature, các nhà nghiên cứu từ Trường nghiên cứu sinh học thuộc Đại học Quốc gia Úc thừa nhận chỉ riêng yếu tố nhiệt độ là không đủ để giải thích cho những khác biệt trong việc sử dụng gia vị cay ở các nơi. Họ cho rằng mối tương quan giữa văn hóa và môi trường rất khó giải thích, bởi vì nhiều đặc điểm văn hóa còn được thừa hưởng từ tổ tiên chung, các nền văn hóa lân cận có những điều kiện tương tự, cùng nhiều biến số văn hóa và môi trường… Nhóm nghiên cứu khảo sát 33.750 công thức nấu ăn từ 70 nền ẩm thực của các quốc gia và khu vực, với tổng cộng 93 loại gia vị khác nhau, và vẫn tìm được kết quả như các công trình trước đó: các quốc gia và khu vực có nhiệt độ trung bình hằng năm càng cao thì càng có xu hướng sử dụng nhiều loại gia vị cay hơn. Theo đó, một số món ăn cay nhất thế giới thuộc các quốc gia có khí hậu nóng nhất như Indonesia, Thái Lan, vùng Caribê, Kenya, một số bang của Ấn Độ (bao gồm Punjab, Rajasthan và Gujarat). Trong khi đó, các nước châu Âu như Đan Mạch, Anh, Pháp… thuộc nhóm ít ăn cay. Chỉ là chưa có lời giải thích nào mới hơn. Vì sao xứ nóng thích ăn cay, vì thế vẫn còn là "một sự thật gây tò mò", nhưng chưa có cách lý giải chính thức ngoài những giả thuyết đã kể, theo BBC. Mê cay xuyên biên giới Ngày nay, tất nhiên ăn cay không còn là chuyện của riêng nền ẩm thực nào. Khi khoảng cách địa lý không còn là trở ngại lớn, ẩm thực nước này có nhiều cơ hội để có mặt tại nước khác, vừa thích nghi vừa ảnh hưởng ngược lại văn hóa của nước sở tại. Ẩm thực nói chung và món cay nói riêng giờ là một mặt hàng xuất khẩu văn hóa và là ngôi sao của những trào lưu ăn uống. Có thể kể mì ăn liền Buldak, hay "gà cay bốc lửa", mà The Washington Post mô tả là "món xuất khẩu văn hóa mới nhất đang chinh phục thế giới của Hàn Quốc". Món mì gói siêu cay của hãng Samyang (Hàn Quốc) đang "nổi như cồn" không chỉ trong gian bếp khắp thế giới mà còn trên mạng xã hội, nơi người ta thi nhau đăng video cảnh mình "vất vả chiến đấu" với món mì bốc lửa. Có khoảng 360 triệu bài đăng như thế trên TikTok, và số lượt xem các video dạng này trên YouTube phải tính đến hàng tỉ. "Nó cay chảy nước mắt luôn, nhưng cũng gây nghiện đến mức tôi đã ăn hết tô mì. Và thậm chí dù bị đau bụng vào ngày hôm sau, tôi vẫn ăn tiếp. Quả là một món ăn thần kỳ" - The Washington Post dẫn lời một YouTuber kiêm y tá 27 tuổi tên Park nói. Buldak còn gây thêm tiếng vang khi Đan Mạch cấm 3 loại mì này với cấp độ cay nhất hồi giữa tháng 6 vì chúng có nguy cơ gây ngộ độc cấp. Samyang cho biết sản phẩm của họ bị cơ quan thực phẩm Đan Mạch thu hồi không phải vì vấn đề chất lượng mà vì chúng quá cay. Đây cũng là lần đầu tiên sản phẩm này bị thu hồi vì lý do trên. Dẫu vậy, sự thèm muốn dành cho Buldak không hề có dấu hiệu giảm đi. Năm ngoái, Samyang công bố doanh thu Buldak toàn cầu đã vượt 2,3 tỉ USD kể từ khi ra mắt năm 2021. Doanh số tại Mỹ trong quý 1-2024 đã tăng 210% so với cùng kỳ năm trước, cổ phiếu Samyang tăng kỷ lục vào tháng 5, không lâu sau khi ngôi sao nhạc rap Cardi B đăng một đoạn video quay cảnh cô ấy ăn thử mì Buldak. Một YouTuber đỏ mặt tía tai khi "chiến đấu" với mì Buldak "gấp 3 độ cay". Trước đó, nhờ làn sóng Hàn Quốc, mà cụ thể là phim Hàn, tương ớt Gochujang - gia vị không thể thiếu trong nhiều món Hàn - được người dùng nhiều nơi săn đón. Gochujang hiện diện trong mọi món ăn, đồ ăn vặt, đồ uống và thậm chí là món tráng miệng ở Mỹ, vì ai cũng muốn nếm thử hương vị Hàn Quốc, theo Jennifer Creevy, giám đốc thực phẩm và đồ uống tại công ty phân tích và dự báo xu hướng WGSN. Đại dịch COVID-19 cũng góp phần "truyền bá" văn hóa ăn cay ra thế giới. "Trong thời gian xảy ra đại dịch và các đợt đóng cửa sau đó, người ta không thể đi du lịch nên càng khao khát được nếm thử ẩm thực của những nơi xa xôi" - Creevy nói với CNN. Thêm nữa, đại dịch cũng khiến người ta vào bếp nhiều hơn, có cơ hội để thử thách bản thân với những hương vị "phiêu lưu" hơn. Theo báo cáo mùa hè 2023 của công ty nghiên cứu thị trường Datassential, nhu cầu về đồ ăn cay đã tăng lên thấy rõ ở phân khúc dịch vụ ăn uống, khi 71% thực đơn món ăn và 11% thực đơn đồ uống mà họ khảo sát đều có từ "cay". <...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[NGHỀ NGHIỆP] Fact-Checker Những người đi tìm Sự thật 9:39

36 weeks ago9:39

9:39

Bài báo của tác giả Dương Kim Thoa trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần tháng 6.2024 Việc kiểm chứng thông tin (fact-checking) từ một công việc mang tính "bếp núc" ở tòa soạn đã trở thành một phần quan trọng của báo chí hiện đại, khi tin giả (fake news) tràn lan và ngày càng được trí tuệ nhân tạo (AI) hà hơi tiếp sức. Yvonne Rolzhausen, trưởng phòng nghiên cứu tạp chí The Atlantic, từng nói về nhiệm vụ của fact-checker (người kiểm chứng thông tin) của họ lẫn các tờ báo khác của Mỹ từ rất lâu: xác minh mọi thông tin được đăng trong một bài báo. "Chúng tôi dò từng chữ, từng dòng một, cố gắng đảm bảo (…) mọi sự thật đều đúng. Chúng tôi lần lại từng bước đi của các tác giả, đọc những cuốn sách và báo cáo họ đã đọc (và thường là những cái họ không đọc), nói chuyện với những người họ đã nói chuyện, xem những bộ phim họ đề cập, thử nghiệm các công thức họ đã sử dụng và dùng mọi nguồn lực có thể để xác nhận mọi thứ từ chi tiết cơ bản nhất đến lập luận toàn diện nhất" - ông viết trong một bài báo hồi tháng 8-2007. Càng về sau, fact-checker càng phải chú ý tới một thứ nguy hiểm hơn: tin giả, thứ xuất hiện cùng với mọi sự kiện lớn trên thế giới - từ những cuộc bầu cử gây chia rẽ, trong đại dịch COVID-19 cho tới cuộc xung đột giữa Israel và Hamas ở Gaza. Muôn hình vạn trạng Một ngày cuối tháng 5, Pallavi Mishra biết đã đến lúc phải "vào việc", khi trên mạng lan truyền đoạn video với hình ảnh nhà lãnh đạo đảng đối lập Rahul Gandhi của Ấn Độ phát biểu một câu khiến người xem "đứng hình": "Hãy để tôi nói cho quý vị biết sự thật ngay từ đầu: ngày 4-6-2024 ông Narendra Modi sẽ vẫn là thủ tướng Ấn Độ". Sau khi đã yên vị trong văn phòng làm việc của công ty kiểm chứng tin tức Vishvas News (Noida, bang Uttar Pradesh), Mishra ngồi phân tích lại đoạn video trên laptop. Là chuyên gia kiểm chứng tin tức kỳ cựu, Mishra nghe là biết video đó là giả, song nhiệm vụ của cô là phải tìm ra bằng chứng để gắn nhãn tin giả cho nó. Bằng thủ thuật tìm kiếm hình ảnh đảo ngược một hình chụp màn hình của ông Gandhi trong đoạn video giả, Mishra mau chóng tìm ra đoạn video gốc bài phát biểu của Gandhi. Trong đó, nhà lãnh đạo đảng đối lập này đã nói một câu hoàn toàn ngược lại: "Vào ngày 4-6-2024, ông Narendra Modi sẽ không còn là thủ tướng của Ấn Độ nữa". Bằng cách cắt đi một từ, đoạn clip giả đã cố ý tạo ra ấn tượng là ông Gandhi và Đảng Quốc đại của ông đã thừa nhận thất bại. Với một cuộc bầu cử kéo dài bảy giai đoạn bắt đầu từ ngày 19-4, các chuyên viên kiểm chứng tin tức như Mishra phải luôn tay luôn chân để góp sức vào công cuộc ngăn chặn tin giả hòng thao túng, can thiệp vào cuộc bầu cử với gần 969 triệu cử tri hợp lệ, The Straits Times bình luận khi kể câu chuyện của cô. Những người chuyên kiểm chứng tin giả như chị Pallavi Mishra (ảnh) luôn bận rộn tối ngày với việc kiểm chứng và phanh phui những tin tức giả lan tràn trên mạng Internet mỗi ngày. Ảnh: Straits Times Theo trang Reporters' Lab, số trang web kiểm chứng tin tức đã tăng ồ ạt trong gần hai thập niên qua: từ chỉ 11 trang năm 2008 vọt lên 424 trang năm 2022. Đơn cử như Africa Check, tổ chức kiểm chứng tin giả đầu tiên ra đời tại châu Phi, đã "phình to" quy mô từ một nhóm chỉ hai người vào năm 2012 lên 40 người với các văn phòng đặt tại bốn quốc gia như hiện nay. Điều tương tự cũng đã thấy ở Maldita, một công ty khởi đầu chỉ là một tài khoản Twitter do hai nhà báo truyền hình vận hành, nay đã có một đội ngũ nhân sự hơn 50 người. Dù ở một số khu vực, các dịch vụ kiểm chứng tin tức cũng đã và đang có xu hướng thu hẹp bớt nhưng ở những nơi khác như châu Phi, Trung Đông và châu Á, ngành này vẫn đang tăng trưởng tốt. Nhọc nhằn nghề fact-checker Trong thông tin tuyển phóng viên kiểm chứng tin tức làm việc tại văn phòng ở Lagos, Nigeria và tại Thái Lan hồi cuối năm ngoái, Hãng tin AFP cho biết họ cần "một nhà báo năng động có thể dễ dàng tìm ra cách xử trí với những tin tức giả, tin sai sự thật", cũng như thể hiện năng lực chuyên môn trong việc sử dụng các kỹ thuật kiểm chứng số và có hiểu biết kỹ lưỡng về các nền tảng mạng xã hội lớn như Facebook, Twitter, TikTok, YouTube và các ứng dụng chat mã hóa khác. Vị trí này cũng cần có kỹ năng viết và biên tập tốt, kỹ năng giao tiếp tốt, gồm cả nói và viết, có khả năng làm việc trong một tòa soạn đa phương tiện với nhịp độ nhanh và đáp ứng được những thời hạn nộp bài khắc nghiệt. Ứng viên cũng được yêu cầu luôn cập nhật các xu hướng công nghệ mới, trong đó AI là một vấn đề chủ chốt. Đó là yêu cầu về mặt lý thuyết, còn nếu muốn biết công việc thực tế của một chuyên viên kiểm chứng tin tức là như thế nào, hãy đọc những chia sẻ trên tạp chí Columbia Journalism Review của Peter Canby, nhân viên kỳ cựu thuộc bộ phận kiểm chứng tin tức của tạp chí The New Yorker từ năm 1978. Từng trải qua tới ba đời tổng biên tập khác nhau, Canby đã chứng kiến đội ngũ của mình tăng gấp đôi nhân sự, nhiều thay đổi về cường độ cũng như đòi hỏi trong công việc để phù hợp với sự phát triển như vũ bão của công nghệ. "Chúng tôi không thể xoay xỏa nổi với các tin tức phải xử lý trong khung thời gian của mình nếu không có Internet" - ông chia sẻ. Canby cho biết hiện tại có ít nhất một nửa trong số các thành viên của bộ phận kiểm chứng tin tức có thể nói được một ngôn ngữ thứ hai, trong đó có một người nói được tiếng Nga và một người thành thạo tiếng Ả Rập. Cũng theo ông, sự phức tạp của công việc không chỉ dừng ở chuyện xác minh tên và ngày tháng, minh định rạch ròi thông tin nào đúng hay sai; các fact-checker của The New Yorker phải tự suy nghĩ và đưa ra những đánh giá mang tính biên tập phức tạp hơn. Nhiều người vẫn nghĩ thế giới được chia thành thực tế (fact) và quan điểm (opinion) và những người kiểm chứng thông tin chỉ làm việc với các fact. Cái khó là phải đối phó với "những quan điểm dựa trên thực tế". Đối với mỗi câu chuyện sẽ được xuất bản trên báo nhà, đội ngũ nhân viên của Canby sẽ cố gắng nói chuyện được với mọi nhân vật được đề cập trong bài, ngay cả khi lời nói của họ không được trích dẫn. Nguyên tắc này được áp dụng cả với những nội dung được thể hiện dưới dạng hồi ký. Fact-checker tạo điều kiện để các nhân vật có thể chỉnh sửa những sai sót nhưng sẽ không viết lại cuộc phỏng vấn. Và không phải lúc nào họ cũng được chào đón khi đi tìm sự thật. Canby kể lại tình huống đáng nhớ khi kiểm chứng thông tin cho phóng sự năm 2017 của tác giả Luke Mogelson về đội đặc nhiệm phản ứng nhanh (SWAT) gồm những người Iraq đã phải chịu sự thống khổ dưới bàn tay của những kẻ khủng bố và nỗ lực của họ để chiếm lại Mosul. Một nhân viên của Canby đã hợp tác với một fact-checker tự do để gọi điện cho tất cả 42 người được đề cập trong bài báo dài 17.000 chữ. "Cả [42 người] đều có điện thoại di động nhưng khi các fact-checker của chúng tôi gọi đến, họ đều nói: "Xin lỗi, chúng tôi đang chiến đấu. Anh có thể gọi lại sau không?"" - Canby thuật lại. Một nhiệm vụ vào loại vất vả nhất của nhóm Canby: hai fact-checker phải kiểm chứng nội dung bản thảo bài viết 30.000 từ của Lawrence Wright về giáo phái Scientology, một tổ chức tai tiếng với vô số các vụ kiện tụng. Một người đã bỏ ra sáu tháng để làm việc đó, khi phải soạn 938 câu hỏi vì Scientology cho biết họ sẽ chỉ trả lời qua email chứ không gặp trực tiếp. Theo Claim Review - cơ sở dữ liệu fact check do Google vận hành, tính tới tháng 9-2023 các tổ chức kiểm chứng tin tức trên toàn thế giớ đã xác minh gần 300.000 thông tin giả - thật trên mạng. Dù thực sự ấn tượng, con số này vẫn còn quá bé nhỏ so với quy mô của vấn đề, nhất là khi tin giả trở thành vấn đề càng mệt mỏi hơn nữa vì có thêm sự thao túng c...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[ẨM THỰC] Cảnh báo quá mức về cá "ngậm" thuỷ ngân 10:35

36 weeks ago10:35

10:35

Bài viết của tác giả Vũ Thế Thành trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần 18.8 đưa ra các thông tin nhiều chiều và chính xác về việc Cảnh báo quá mức về Cá “ngậm” thuỷ sản. Các thông tin thêm có thể truy cập http://news.umich.edu http://www.fda.gov

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[SỨC KHOẺ] Trong một thế giới ngày càng thiếu ngủ 26:16

37 weeks ago26:16

26:16

Chuyên đề trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần ngày 18.8.2024 và câu chuyện về giấc ngủ. Tổng hợp các bài viết: Thế giới ngày càng thiếu ngủ (Phan Bảo) - Phát hiện mới về “Giấc ngủ 8 giờ” (Phạm Hằng) - Ta mệt ta tìm nơi để ngủ (Ngọc Đông)

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[CÔNG NGHỆ] AI Cường điệu & Thực tế / AI WASHING - Ba xạo thời Trí tuệ nhân tạo 11:24

37 weeks ago11:24

11:24

Bài viết trên tờ TTCT Tháng 7-2024 AI rất có ích nhưng hãy bắt tay vào sử dụng chúng cho nhu cầu từng cá nhân, từng tổ chức, từng công ty. Đừng ca tụng tiềm năng của chúng nữa vì sự cường điệu thường đem đến thất vọng. Gần hai năm qua, trên báo chí đăng đủ kiểu bài viết chỏi nhau về AI: một bên nói AI sẽ lấy đi nhiều công ăn việc làm, đẩy hàng triệu người vào chỗ thất nghiệp; một bên nói còn lâu, tất cả chỉ là sự cường điệu hóa của một số doanh nghiệp đánh cược vào AI. Ở đây có lẽ nên phân biệt hai loại góc nhìn, phân tích, đánh giá, đo lường tiềm năng của các công cụ AI nhìn từ góc độ cá nhân và từ góc độ chung cho cả nền kinh tế. Ở góc độ cá nhân, nếu vượt qua được giai đoạn xài thử cho biết, không còn dè chừng ChatGPT như một trợ lý thông minh nhưng không đáng tin, chúng ta có thể biến nó thành công cụ hỗ trợ công việc rất có ích. Lấy ví dụ công việc bếp núc của tòa soạn một tờ báo, là chuyện chuyên môn của người viết bài này. Giả thử một phóng viên ngày mai có hẹn phỏng vấn một nhân vật quan trọng, bình thường phóng viên sẽ gặp trưởng ban hay thư ký tòa soạn để được hướng dẫn nên hỏi gì, hướng câu chuyện phỏng vấn vào những đề tài nào… Nay người phóng viên có thể hỏi ngay ChatGPT, miễn sao nó cung cấp càng nhiều chi tiết càng tốt như chức vụ người được phỏng vấn, lãnh vực chuyên môn, đề tài đang quan tâm, thông tin nền… Bảo đảm câu trả lời chi tiết của ChatGPT cùng với hàng loạt câu hỏi phỏng vấn nó gợi ý sẽ gây ngạc nhiên cho nhiều người. Đây chỉ là một minh họa cho việc sử dụng AI tạo sinh như các công cụ hỗ trợ hữu ích trong nghề báo. Mọi nghề khác đều có thể tìm thấy các ứng dụng tương tự, từ dịch thuật đến tóm tắt văn bản, từ viết kế hoạch marketing đến viết đơn xin việc. AI không thể thay thế hoàn toàn con người nhưng sẽ là cánh tay nối dài đắc lực cho những ai biết cách sử dụng chúng. Ở góc nhìn toàn bộ nền kinh tế, tác động của AI, cho dù được khuếch trương bằng cả ngàn bài viết, là chưa đến đâu cả. Cái làm nên sôi động của lãnh vực AI chính là giá cổ phiếu của các công ty liên quan đang tăng mạnh. Tháng 6 rồi, hãng Nvidia, chuyên sản xuất chip dùng trong AI, vượt qua Microsoft, Apple, trở thành công ty lớn nhất thế giới ở mức giá trên 3.300 tỉ đô la nhờ giá cổ phiếu liên tục tăng. Ngược lại, sau cơn sốt đầu tư vào AI như một xu hướng thời thượng, các công ty mới vỡ lẽ, cuộc chơi AI rất tốn kém nhưng hiệu quả chưa thấy đâu cả. Theo Bloomberg, tỉ lệ các công ty có kế hoạch tăng mức đầu tư vào AI trong 12 tháng tới đã giảm từ mốc rất cao 93% cách đây một năm nay chỉ còn 63%. Trong khi đó, theo Cục Thống kê Mỹ, chỉ có 5% công ty Mỹ có sử dụng AI. Trong bình diện từng công ty, có thể từng cá nhân các nhân viên mày mò tìm cách sử dụng AI để nâng hiệu suất công việc nhưng cả công ty ứng dụng AI để cải tiến sản phẩm hay dịch vụ thì chưa thông suốt. Tương tự chuyện nghề báo ở trên: từng phóng viên, từng thư ký tòa soạn có thể sử dụng AI để hỗ trợ cho công việc, còn nói tờ báo dùng AI để thay phóng viên viết tin bài thì còn lâu. Bàn về tác động lâu dài của AI, có lẽ bài viết của Ray Kurzweil trên tờ The Economist tóm gọn súc tích nhất. Ông cho rằng AI sẽ đem lại những lợi ích to lớn trong ba lãnh vực: năng lượng, sản xuất và y tế. Cuộc cách mạng năng lượng mặt trời chưa diễn ra mạnh mẽ là do vật liệu chế tạo pin để trữ điện vào ban ngày khi dư thừa đem sang sử dụng vào ban đêm còn quá đắt. Sàng lọc hàng ngàn nguyên liệu có thể dùng để làm pin chọn ra hợp chất tối ưu là thế mạnh của AI - khi đó nguồn năng lượng sạch, dồi dào và rẻ tiền sẽ biến đổi hoàn toàn thế giới. Năng lượng dồi dào sẽ dẫn tới sản xuất giá rẻ, kể cả robot thông minh thay dần con người trong các công việc nặng nhọc, nguy hiểm. Ở lãnh vực thứ ba, AI sẽ thúc đẩy những bước tiến đột phá trong công nghệ sinh học, giúp thử nghiệm nhanh nhiều loại thuốc, giả lập hàng triệu tình huống khác nhau trong các phòng thí nghiệm ảo, từ đó tìm ra các loại thuốc mới cho loài người. Philipp Carlsson-Szlezak, nhà kinh tế trưởng của Boston Consulting Group, cho rằng phải 5 năm nữa mới chứng kiến được sự thay đổi trong hoạt động của doanh nghiệp dưới tác động của AI. Còn các dự báo của Kurzweil, dù mang tính khả thi cao cũng đòi hỏi thời gian, tính bằng cả thập niên nữa. Vì thế có thể tạm thời kết luận, AI rất có ích nhưng hãy bắt tay vào sử dụng chúng cho nhu cầu từng cá nhân, từng tổ chức, từng công ty. Đừng ca tụng tiềm năng của chúng nữa vì sự cường điệu thường đem đến thất vọng trong khi AI cũng như nhiều đột phá công nghệ, cần sự kiên nhẫn và dụng công để khai thác. Bạn đừng quá tự ti nếu đọc đâu cũng thấy bàn về AI trong khi mình chưa bao giờ dùng nó vào công việc. Một nghiên cứu của Reuters Institute và Đại học Oxford, khảo sát hơn 12.000 người ở 6 nước cho thấy chỉ có 7% ở Mỹ và 2% ở Anh, Pháp, 1% ở Nhật nói họ sử dụng các công cụ AI tạo sinh hằng ngày; đa số chỉ xài một hai lần cho biết. Một tỉ lệ lớn người được khảo sát (47% ở Mỹ và 42% ở Anh) chưa hề nghe nói đến ChatGPT; tỉ lệ này còn cao hơn ở các AI tạo sinh khác như Gemini của Google hay Copilot của Microsoft.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[Môi trường] Ân nhân của những dòng kênh - Yến Trinh (TTCT Tháng 8.2024) 11:24

37 weeks ago11:24

11:24

Nhóm Sài Gòn Xanh thành lập tháng 12-2022 do hai bạn trẻ Nguyễn Lương Ngọc và Hồ Văn Vĩ khởi xướng. Đến nay, nhóm có 50 thành viên thường trực và hơn 1.400 tình nguyện viên. Họ đã bắt đầu đi dọn rác trên kênh từ tháng 12-2022. Họ đã dọn được hơn 2.000 tấn rác từ 150 dòng kênh ở nhiều tỉnh thành. Nhưng "Một nhóm Sài Gòn Xanh dọn không hết rác, 1.000 nhóm dọn cũng không hết rác, chỉ khi mỗi người không xả rác thì mới hết rác" - lời của nhóm Sài Gòn Xanh. Sáng sớm, Nguyễn Vũ Hùng - sinh viên Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia TP.HCM) - chạy xe từ TP Thủ Đức đến gửi gần cầu Rạch Lăng (quận Bình Thạnh) để tham gia vớt rác với các bạn mình trong nhóm Sài Gòn Xanh. Mặc đồ bảo hộ (gồm áo phao, quần yếm, ủng, ba loại găng tay), Hùng lội xuống dòng kênh bùn sình đen kịt, gỡ từng giề lục bình ra khỏi phao chắn rác rồi chuyển lên bờ. Xung quanh Hùng, hơn 20 thanh niên khác trong nhóm vớt từng bọc rác, chai nhựa, bao ni lông, áo quần cũ và vô số loại rác khác từ dòng nước đen ngòm, chuyền nhau đưa lên bờ. Chỉ non buổi sáng, 80 thanh niên gom được một đống rác to dưới chân cầu Rạch Lăng. Người đi qua tò mò nhìn họ. Hùng không nhớ đây là lần thứ mấy anh tham hoạt động của nhóm nhưng với Nguyễn Dũng, một nhân viên kinh doanh 27 tuổi, đây là lần đầu anh tham gia vớt rác. Dũng được phân công kéo rác từ kênh lên bờ, bỏ vô bao. "Tôi đọc được thông tin của nhóm vớt rác này qua mạng xã hội, ngưỡng mộ việc làm của các bạn nên đăng ký tham gia thành viên qua app. Đây là lần đầu tôi lội kênh, nước sâu tới ngực nên tôi cũng hơi sợ. Nhưng dưới kênh có quá nhiều rác nên khi bắt đầu kéo rác là tôi quên sợ" - Dũng nói. Nhưng ở đây, anh gặp nhiều người cùng lý tưởng… vớt rác nên ai cũng thấy như quen biết lâu rồi. Dũng nói anh sẽ tham gia tiếp và một lần đi vớt rác như vậy, với anh, mới có sự chiêm nghiệm thực tế mà điều chỉnh hành vi của mình. "Mỗi khi định bỏ bừa miếng rác, tôi sẽ nhớ lại những vất vả khi đi dọn rác, nhớ công việc của nhóm vớt rác để ngừng lại", anh nói. Phạm Hoàng Phương Vy, sinh viên năm 2 Trường ĐH Tài chính - Marketing, là tình nguyện viên mới tham gia vài buổi. Sáng nay, Vy được phân công gom rác vô bao. "Nước kênh bẩn, mùi hôi kinh khủng, rác quá nhiều, tôi rất mệt. Nhưng khi nhìn lại đoạn kênh đã được nhóm mình làm sạch, tôi thấy buổi sáng của mình có ích thực sự", Vy chia sẻ. Đoạn rạch dưới chân cầu Rạch Lăng trước khi được vớt rác. Bà Năm Lành, một người dân ở đường Phan Chu Trinh, kể bà sống gần cầu Rạch Lăng - nơi rác đọng mấy năm nay. "Thấy các thanh niên ở chỗ khác tới dọn rác gần nhà mình mà nể tụi nhỏ ghê, tụi nó còn trẻ mà không sợ dơ, không thấy gớm, đi dọn rác dưới rạch, lòng tôi thấy hổ thẹn vì có khi mình cũng bỏ rác xuống đó. Tôi đã dặn con cháu trong nhà là từ nay đừng bỏ rác xuống rạch nữa. Người ta từ nơi khác tới vớt rác mà mình sống gần đó lại bỏ rác xuống rạch coi sao được". Nhóm Sài Gòn Xanh thành lập tháng 12-2022 do hai bạn trẻ Nguyễn Lương Ngọc và Hồ Văn Vĩ khởi xướng. Đến nay, nhóm có 50 thành viên thường trực và hơn 1.400 tình nguyện viên ở khắp các quận huyện thuộc TP.HCM và các tỉnh lân cận. Chỉn chu từ A tới Z Nguyễn Lương Ngọc (28 tuổi, trưởng nhóm), cho biết với mỗi buổi vớt rác, nhóm lên kế hoạch trước từ hai tuần đến một tháng. Ban đầu họ khảo sát địa điểm, xếp lịch, liên hệ địa phương hỗ trợ về kế hoạch, công tác tổ chức, xử lý rác… Nơi nào có dự án đặt phao chắn rác thì nhóm liên hệ để chính quyền quản lý và bảo vệ hệ thống phao này. Để tổ chức một buổi vớt rác, họ cần các nhóm nhỏ, gồm đội cơ động, đội hậu cần, đội truyền thông. Đội cơ động làm những công việc tương đối phức tạp, cần kỹ năng thành thục. Nguyễn Vũ Hùng, thành viên đội cơ động, được phân công ra giữa dòng nước gỡ rác và lục bình từ phao chắn rác. Đội truyền thông phụ trách quay phim chụp hình, livestream… đưa lên các nền tảng online để lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường và "tuyển" thêm tình nguyện viên. Sau khi "chốt" kế hoạch, đội truyền thông sẽ đăng lịch vớt rác trên app hoặc các tài khoản mạng xã hội của nhóm thông báo về hoạt động, mời các tình nguyện viên tham gia. Các tình nguyện viên sẽ được họp online để được tập huấn, cảnh báo ứng phó các loại rác nguy hiểm như kim tiêm, mảnh chai, rắn rết… và hạn chế tiếp xúc vật sắc nhọn. Đó là nơi họ cùng nhau luyện những kiến thức về phân loại, xử lý rác và cách tự bảo vệ, nhận thông tin về giờ giấc, địa chỉ, hướng dẫn đường đi đến địa điểm tập trung vớt rác, chỗ để xe… Trước khi "xông trận", các tình nguyện viên được hướng dẫn cách sử dụng đồ bảo hộ. Ai lội kênh thì mang quần yếm, áo phao, găng tay ba lớp (chống cắt, chống nước và bao tay y tế); người trên bờ mang ủng, găng tay hai lớp. Phần lớn các tình nguyện viên của nhóm Sài Gòn Xanh là sinh viên, thanh niên. Ảnh: YẾN TRINH Trần Văn Phú (sinh viên năm 3 Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, thuộc đội hậu cần) kể: khoảng 5h sáng, đội trưởng đội hậu cần gọi điện cho cửa hàng tạp hóa gần kênh để đặt nước uống. Đội này cũng lo thức ăn nhẹ và dụng cụ bảo hộ cho các tình nguyện viên trong buổi vớt rác. Ai khát nước, cần khăn lau mặt, lau kính, găng tay, quần áo bảo hộ, khẩu trang… sẽ được các anh/chị nuôi của đội hậu cần phục vụ tận tay. Gần đây, nhóm Sài Gòn Xanh ra mắt app để cộng đồng tiện theo dõi thông tin, đăng ký làm tình nguyện viên cho mỗi hoạt động. Hơn nửa năm nay, ngoài hoạt động vớt rác làm sạch kênh rạch, nhóm còn đặt phao chắn rác ở nhiều đoạn kênh nhằm giữ cho rác không trôi về cuối nguồn. Phao chắn rác còn giúp việc thu gom rác dễ hơn, giảm thời gian. Trăn trở về rác Trưởng nhóm Nguyễn Lương Ngọc nói nhờ mạng xã hội và truyền thông mà công việc dọn rác của nhóm Sài Gòn Xanh được biết đến nhiều hơn, tình nguyện viên tham gia đông và các địa phương hỗ trợ nhiệt tình. Nhóm muốn hướng tới một mục đích rộng hơn...…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[GIÁO DỤC] Mối quan hệ nhà trường & Hội cha mẹ học sinh: Đâu là ranh giới? 26:03

37 weeks ago26:03

26:03

Bài viết của các tác giả Thanh Bình, Ngô Thị Phương Lê, Nguyễn Tri Anh trên tờ Tuổi trẻ cuối tuần số tháng 6/2024 Về bản chất, "xã hội hóa" trong giáo dục là việc yêu cầu cha mẹ chia sẻ bớt gánh nặng tài chính với nhà trường. Ý tưởng này là hoàn toàn hợp lý, chỉ có việc thực thi là có quá nhiều sai lệch. Tiền "xã hội hóa" Từ năm 2008, Chính phủ có nghị định về khuyến khích xã hội hóa giáo dục y tế, văn hóa. "Xã hội hóa" sau đó được dùng như một phép màu để nhà trường sử dụng tiền của hội cha mẹ học sinh cho các việc mua sắm, kêu gọi đóng góp nhưng ít chịu gánh nặng giải trình đầy đủ. Về bản chất, "xã hội hóa" trong giáo dục là việc yêu cầu cha mẹ chia sẻ bớt gánh nặng tài chính với nhà trường. Ý tưởng này là hoàn toàn hợp lý, chỉ có việc thực thi là có quá nhiều sai lệch. Sự việc cô hiệu trưởng ngắt lời một vị đại diện cha mẹ, không cho nêu lên các thắc mắc trong việc nhà trường sử dụng tiền từ quỹ cha mẹ đóng góp nói lên sự nhập nhằng không đáng có giữa hai bên (Tuổi Trẻ 30-5-2024). Sự nhập nhằng này là điều dễ dàng tránh được, nếu ranh giới tài chính giữa nhà trường và hội cha mẹ được vạch ra rõ ràng, và "xã hội hóa" được thực hiện minh bạch. Điều kỳ quặc nhất trong chuyện này, nhưng rất tiếc lại là điều xảy ra phổ biến, là hiệu trưởng lại có thể "báo giá" sản phẩm cho hội cha mẹ. Sự thật là hiệu trưởng ở các trường học công tại Việt Nam có những quyền hành quá lớn bao trùm lên hội phụ huynh mà không bằng cấp vào có thể biện minh được. Về mặt lý thuyết, hiệu trưởng là người làm việc chuyên môn về giáo dục, có thể giúp điều chỉnh chương trình học, hỗ trợ giáo dục cho trẻ, tư vấn cho phụ huynh về cách giúp đỡ con học nhưng không thể có trình độ về mua sắm trang thiết bị. Họ không phải là nhà thầu có giấy phép, sao có thể "báo giá" lại cho cha mẹ học sinh? Trong ý kiến nhanh phần "cướp mic" của hiệu trưởng Chung có câu "muốn kiện thì sẽ giải quyết ở cấp trên". Thực ra, không cần có "cấp trên" nào để giải quyết vấn đề bất bình giữa phụ huynh và nhà trường. Khi một nghi vấn của phụ huynh đã được đưa lên, nhà trường có trách nhiệm giải trình. Có thể một số người cho rằng việc phụ huynh phản ảnh thích hợp hơn ở một thời gian khác, không nên làm trong buổi lễ tổng kết của học sinh. Nhưng rất có thể, đã không có thời gian và không gian ấy cho những vấn đề tương tự hoặc nếu ở không gian khác, thời điểm khác, tiếng nói của phụ huynh có thể dễ dàng bị phớt lờ. Điều quan trọng là thông điệp đã được nói ra, nhà trường cần phải làm rõ. Hội cha mẹ không phải và không bao giờ nên là một cánh tay nối dài cho quyền lực của hiệu trưởng. Chức năng của hội cha mẹ là làm những việc hiệu trưởng và ban giám hiệu không đủ năng lực để làm, bao gồm chức năng quan trọng là giám sát hoạt động của chính hiệu trưởng và nhà trường. Nếu thực hiện như vậy, việc "báo giá" mua sắm thông qua nhà trường là hoàn toàn không cần thiết. Nếu có yêu cầu của nhà trường và nếu hội phụ huynh bỏ phiếu đồng ý, hội cha mẹ sẽ lấy báo giá, tự mua sắm và thuê lắp đặt. Mua sắm và công khai tài chính là một điểm lẽ ra dễ dàng nhất về mặt kỹ thuật, lẽ ra cần được minh bạch công khai nhất để tạo niềm tin, thì lại trở thành rắc rối và mờ ám nhất. Hội cha mẹ học sinh ở Mỹ Tôi đã là thành viên của hội cha mẹ học sinh tại một vài trường tiểu học ở Mỹ. Hội cha mẹ có sức ảnh hưởng lớn đối với hoạt động của nhà trường và tồn tại độc lập với nhà trường. Hội phụ huynh là cầu nối giữa các gia đình, gia đình với nhà trường, giáo viên và cộng đồng địa phương. Hội phụ huynh thực hiện các việc như giám sát nhà trường, tổ chức hoạt động gây quỹ, tình nguyện, tổ chức sự kiện giáo dục, câu lạc bộ và hoạt động ngoài trời. Hội có tài khoản riêng, website riêng và chương trình hoạt động riêng. Đặc biệt là về mặt tài chính, hiệu trưởng và ban giám hiệu chỉ có thể đưa ra đề xuất nhưng không có quyền trong việc phê duyệt và thực hiện. Hiệu trưởng hay ban giám hiệu kiểm soát không thể tạo áp lực nào lên hội cha mẹ, mà hoàn toàn ngược lại, là đối tượng để cha mẹ giám sát. Thậm chí, hội phụ huynh có thể nêu lên những sai phạm ở nhà trường và hiệu trưởng có thể bị sa thải. Trong các cuộc họp của hội cha mẹ, thường diễn ra mỗi tháng một lần, hiệu trưởng được mời để báo cáo các hoạt động đáng chú ý, đồng thời để trả lời các chất vấn từ phụ huynh. Hội phụ huynh hoạt động như một tổ chức giám sát mọi hoạt động của nhà trường. Trong nhiều trường hợp, hội là cầu nối giữa các giáo viên, đặc biệt là giáo viên mới vào nghề, và ban giám hiệu trường. Đối với một vấn đề dễ nhất để thực hiện công khai minh bạch như vấn đề tài chính, hầu như không một ai cần băn khoăn gì. Mọi hoạt động chi tiêu được thể hiện trên sao kê ngân hàng, số dư được báo cáo mỗi tháng trên website, ai cũng có thể kiểm định và yêu cầu làm rõ khi cần. Hội phụ huynh có đề ra một số chương trình nhỏ để hỗ trợ các lớp học và giáo viên khi cần, khi ngân quỹ của trường không được phân bổ đủ để làm những việc này. Chẳng hạn, cô giáo phụ trách tư vấn tâm lý có thể điền đơn yêu cầu mua thảm, ghế ngồi cho phòng tư vấn. Hiệu trưởng có thể đề xuất hội chi một khoản để luôn duy trì có băng vệ sinh cho các nữ sinh trong trường. Dĩ nhiên, tất cả việc chi dùng đều dựa trên cơ sở có ít nhất 2/3 thành viên có mặt của hội bỏ phiếu đồng thuận. Nhà trường không có bất kỳ quyền hành nào trong việc điều khiển hội phụ huynh sử dụng số tiền như thế nào. Đối với những phần việc nhà trường phải làm, cha mẹ luôn có quyền đòi hỏi phải đáp ứng, chẳng hạn có một vòi nước bị hỏng cần phải sửa ngay. Một lần khác, có vị phụ huynh nêu trường hợp con mình đã rất buồn bã vì trong giờ giải lao mặc dù em đã đến ngồi chờ ở ghế "buddy" nhưng không có bạn đến chơi , hiệu trưởng ghi nhận người phụ trách trông học sinh vào giờ chơi cần lưu ý điều này. Trong một cuộc họp khác, một số cha mẹ cho rằng con mình, vì lý do sức khỏe hay tinh thần, không thích hợp cho việc chịu nhiều áp lực thi cử. Hiệu trưởng khi đó phải làm rõ kỳ thi nào là bắt buộc theo luật của tiểu bang, kỳ thi nào là tự nguyện, mỗi bài thi nhằm mục đích gì, chỉ có thể đo lường được ở góc độ nào, chứ không phải là một công cụ đánh giá toàn diện mọi khía cạnh phát triển của học sinh. Một lần khác, cô hiệu trưởng thấy hai học sinh chạy băng qua sân trường nơi không có vạch trắng qua đường, đoạn dành cho các xe buýt đưa đón học sinh, cô đã la hai bạn dừng lại và có vẻ mặt giận giữ. Một số phụ huynh chứng kiến cảnh này sau đó đã đưa ra cuộc thảo luận và nêu ý kiến không đồng tình, hiệu trưởng cũng phải ghi nhận. Việc vạch ra ranh giới rõ ràng giữa nhà trường và hội cha mẹ học sinh, đặc biệt là về vấn đề tài chính, sẽ giúp tạo ra niềm tin giữa các cha mẹ đối với nhà trường. Trên nền tảng đó, cha mẹ mới tiếp tục đóng góp tiền bạc, thời gian và công sức giúp ích cho các hoạt động giáo dục.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
[Môi trường] Những giải đấu thể thao và chiếc "Huy chương xanh" 11:32

37 weeks ago11:32

11:32

Sáng kiến của ban tổ chức các sự kiện như Super Bowl, Euro, World Cup và cả Olympic cho thấy thể thao có thể sử dụng sức ảnh hưởng của mình để trở nên xanh hơn. Bài viết của tác giả Xuân Minh - Tuổi trẻ cuối tuần số ra ngày 11/8/2024 Bài viết của tác giả Hồng Vân - Tuổi trẻ cuối tuần số ra ngày 11/8/2024 Các sự kiện thể thao lớn tạo ra lượng phát thải carbon khổng lồ, chủ yếu do nhu cầu đi xem các trận đấu trực tiếp của người hâm mộ, bên cạnh xây dựng và vận hành cơ sở vật chất. Nhà tổ chức các giải đấu lớn thuộc nhiều bộ môn khác nhau đang nỗ lực thay đổi điều này. Một trận bóng đá trong khuôn khổ Champions League ở châu Âu ước tính tạo ra gần 5.600 tấn carbon. Ở World Cup 2018, lượng điện dùng trong cả giải (1 tháng) bằng mức tiêu thụ của nửa triệu ngôi nhà dùng trong một năm. Chính vì tác động khổng lồ đến môi trường này, hơn 200 đội tuyển, liên đoàn và tổ chức trên toàn cầu đã tham gia cuộc vận động Thể thao vì khí hậu của Liên Hiệp Quốc năm 2018 nhằm giảm một nửa lượng khí thải nhà kính (phát thải khí CO2) năm 2030 liên quan đến các giải đấu thể thao. Ngay năm đó, trận Super Bowl (vô địch bóng bầu dục nhà nghề Mỹ) đã hành động "mở màn". Tỉ lệ tái chế, tái sử dụng hoặc thu hồi rác của Super Bowl 2018 lên đến 90%; trong đó, 62% được tái chế hoặc quyên tặng, phần còn lại được ủ làm phân hữu cơ. Thực phẩm được đựng trong hộp có thể phân hủy sinh học 100%. Toàn bộ rác thực phẩm không thể phân hủy được đốt để cung cấp năng lượng sưởi ấm các tòa nhà ở trung tâm thành phố Minneapolis. Tại Euro 2024 ở Đức, ban tổ chức hợp tác với các công ty đường sắt để khuyến khích công chúng đi lại bằng phương tiện công cộng: ai có vé xem Euro đều có thể sử dụng miễn phí hạ tầng giao thông công cộng trong 36 tiếng (từ 6h ngày có trận đấu đến 18h hôm sau). Các sân vận động ở Berlin, Hamburg và Leipzig đều không có bãi đậu xe công cộng gần đó, nên rất ít cổ động viên lái xe đi xem các trận đấu. UEFA cũng yêu cầu các sân vận động sử dụng năng lượng tái tạo và giảm dùng đèn pha tốn nhiều năng lượng và tiết kiệm nước. Với vấn đề thực phẩm và giải khát, nhiều sân vận động đã cấm cổ động viên mang chai nhựa dùng một lần vào sân. Họ lắp nhiều điểm lấy nước miễn phí có thể hứng bằng bình tự mang theo. Các vận động viên thi đấu ở giải Wimbledon ở Anh cũng phải dùng bình nước tái sử dụng. Đồ uống được phục vụ trong ly tái sử dụng, chịu được từ 10 lần rửa trở lên. Người mua phải đặt cọc 1,25 USD cho một chiếc ly và sẽ nhận lại số tiền khi trả lại ly. Nếu không, khoản tiền được tặng cho quỹ từ thiện Wimbledon. Đến nay, hơn 130.000 bảng Anh đã được gửi cho quỹ. Wimbledon chấm dứt việc sử dụng khoảng 500.000 ly và nắp nhựa trong mỗi mùa giải.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Paul Auster và J.M. Coetzee bàn về tình bạn 15:08

49 weeks ago15:08

15:08

Ngày 30-4-2024, Paul Auster qua đời ở tuổi 77 sau thời gian dài chống chọi với ung thư. Nhà văn sinh năm 1947 này là một trong những tên tuổi lớn của nền văn học Mỹ đương đại và là ngọn cờ đầu của chủ nghĩa hậu hiện đại trong văn học. Sách của ông được dịch ở Việt Nam từ những năm 2000, với các bản dịch Trần trụi với văn chương (1), Nhạc đời may rủi (2), Moon Palace (3), Khởi sinh của cô độc (4)... Vào tháng 2-2008, Paul Auster gặp nhà văn Nam Phi J.M. Coetzee tại một hội thảo ở Úc. Auster đề nghị Coetzee trao đổi thư từ với mình "để giúp nhau nảy ra ý mới". Cuộc gặp này khởi đầu cho tình bạn tâm thư sâu sắc giữa hai người, kéo dài nhiều năm về sau, được tập hợp trong cuốn Here and Now: Letters (2008-2011). Tuổi Trẻ Cuối Tuần trân trọng giới thiệu vài lá thư đầu tiên giữa Auster (ký tên Paul) và Coetzee (ký tên John) trong số báo TTCTT 12.5.2020242024…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
EP 6: Thời của ông bà đã tới 13:30

2 years ago13:30

13:30

Tuổi thọ trung bình tăng trong khi con số trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ giảm. Nếu tiếp diễn, hai xu hướng nhân khẩu học lớn này sẽ mở ra một giai đoạn mới, với số ông bà sẽ nhiều hơn số cháu.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
EP 5: Chân dung "kẻ viết virus" nguy hiểm nhất thế giới 13:30

2 years ago13:30

13:30

Bulgari những năm 1980 được biết đến là "phân xưởng virus" của thế giới và kẻ viết Virus nổi tiếng nhất thế giới cũng sinh ra từ đất nước này. Và đến nay, chân dung của nhân vật này vẫn là một màn xám với thế giới. Hắn đã viết ra những virus nổi tiếng với sức công phá và thiệt hại rất lớn cho nhiều hệ thống. Hãy cùng tìm hiểu hắn là ai?…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Ep 4: Đời cha "share mạnh, đời con khát nước 8:25

2 years ago8:25

8:25

Thời gian thấm thoắt thoi đưa, đứa trẻ ngày nào ta đăng hình lên mạng ngày ba bốn bận, gồm cả những khoảnh khắc hớ hênh ngớ ngẩn giờ đã lớn và bắt đầu không vui khi đời mình bị cả làng xem như thế.

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Ep 3: Hot Wheels. Người lớn và quyền được chơi đồ chơi trẻ em. 15:50

2 years ago15:50

15:50

zMột khi người lớn đã "khai quật" được tình yêu cho các món đồ chơi, thứ tình cảm ấy sẽ khó mà tan biến. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về thế giới đồ chơi dành cho những người lớn và ham mê chơi đồ chơi của trẻ em cũng như câu chuyện của Hot Wheels - một thương hiệu đồ chơi trẻ em với sức sống bền bỉ qua thời gian.…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Ep 2: Sau một học kì cùng AI / AI và nghệ thuật? 16:11

2 years ago16:11

16:11

Ep 2: Sau một học kì cùng AI / AI và nghệ thuật? Ep 2: Sau một học kì cùng AI / AI và nghệ thuật? Ep 2: Sau một học kì cùng AI / AI và nghệ thuật? Ep 2: Sau một học kì cùng AI / AI và nghệ thuật? Nhiều trường đại học tại Mỹ đã trải qua trọn một học kì đương đầu với thách thức mới xuất hiện: Sinh viên lạm dụng các AI tạo sinh như ChatGPT và bắt nó làm thay mình. Cuộc chiến này ai sẽ dành chiến thắng? Ở bức tranh nghệ thuật thì một câu chuyện tương tự về việc: AI có thể làm nghệ thuật, chống lại hay có thể hợp tác tốt với con người trong lĩnh vực này?…

ĐỌC BÁO cùng Tada

1
Ep1: CÂU CHUYỆN LẠ LÙNG CỦA MỘT THỨ ĐỒ CHƠI 10:11

2 years ago10:11