Bầu cử Nghị Viện Châu Âu: Phe cực hữu đang chiếm ưu thế tại Pháp

Tạp chí đặc biệt

Ngày 09/06/2024, cử tri 27 nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu sẽ đi bỏ phiếu bầu Nghị Viện Châu Âu. Riêng tại Pháp, cho dù đây là bầu cử ở cấp độ châu Âu, trong chiến dịch vận động tranh cử, đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc đã biết khai thác những chủ đề trong nước, cho nên hiện vẫn chiếm ưu thế so với các chính đảng lớn khác.

Theo kết quả một cuộc thăm dò ý định bỏ phiếu được công bố ngày 15/052023, danh sách của đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc vẫn bỏ xa các đảng khác với tỷ lệ 31%, trong khi danh sách đảng của phe đa số chỉ được 16%, theo sát là danh sách của liên minh đảng Place Publique - Đảng Xã Hội cánh tả, đứng hạng ba với 14,5%. Tiếp đến là đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất, hạng tư và đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa, hạng năm. Các cuộc thăm dò trước đó cũng đã cho kết quả tương tự.

Nói chung, trong trong kỳ bầu cử Nghị Viện Châu Âu lần này, các chính đảng truyền thống từ tả sang hữu đều đang bị lép vế. Tuy vậy, bên phía cánh tả, có một nhân vật đang phần nào mang lại sự năng động, đó là nhà viết tiểu luận Raphaël Glucksmann. Cùng với nhiều nhân vật khác, vào năm 2018, Glucksmann đã thành lập đảng Place Publique. Đảng này tự nhận là chủ trương bảo vệ môi trường và ủng hộ châu Âu hợp nhất.

Trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu lần trước vào năm 2019, Place Publique đã giành được hai ghế nghị sĩ nhờ một danh sách tranh cử chung với Đảng Xã Hội. Năm nay, hai đảng tiếp tục liên minh với nhau tranh cử với danh sách chung, đứng đầu là ông Glucksmann. Tuy hiện giờ đang đứng hạng ba, danh sách của liên minh Place Publique-Đảng Xã Hội có vẻ như sẽ còn tiến xa hơn.

Nhưng tiếp tục áp đảo các đảng khác trong chiến dịch tranh cử Nghị Viện Châu Âu 2024 vẫn là đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc, hậu thân của đảng Mặt Trận Dân Tộc do ông Jean-Marie Le Pen sáng lập.

Trả lời RFI ban Pháp ngữ ngày 22/04, ông Philippe Moreau Chevrolet, chuyên gia về truyền thông chính trị, giáo sư đại học Khoa học Chính trị Sciences Po, ghi nhận:

“ Xu hướng căn bản hiện nay là đảng Tập Hợp Dân Tộc vẫn đang dẫn đầu, bỏ xa các đảng khác từ 10 đến 12 điểm. Nhưng danh sách của liên minh Place publique - Đảng Xã Hội, đứng đầu là Raphael Glucksmann, cũng đang mạnh lên và đang giành bớt điểm từ danh sách của đảng Phục Hưng, đảng cầm quyền. Đảng của tổng thống Macron thì giống như đang bị khựng lại, do ông chủ trương nghiêng hẳn về cánh hữu.

Để tránh tình trạng những thành phần ôn hòa trong đảng chạy sang phe của Glucksmann, có thể ông Macron sẽ nghiêng trở lại một ít sang cánh tả, không biết là bằng cách nào, có thể là qua việc điều chỉnh lập trường về các hồ sơ như Ukraina, quyền tự do phá thai, luật về trợ tử, để hạn chế phần nào thiệt hại. Nhưng nói chung tổng thống Macron vẫn quen với những chiến lược ngắn hạn, với những điều chỉnh nhỏ. Trong khi đó, đảng Tập Hợp Dân Tộc đã xây dựng hình ảnh của mình từ nhiều tháng qua, giống như Raphael Glucksmann.”

Về đảng cực hữu, ông Olivier Rouquan, nhà nghiên cứu về Khoa học Chính trị, trả lời RFI Pháp ngữ, cũng có cùng nhận xét:

“ Đảng Tập Hợp Dân Tộc đã có một sự năng động về hình ảnh, về tư tưởng, về uy tín. Có thể nói, góp phần vào sự “bình thường hóa” các tư tưởng của Tập Hợp Dân Tộc chính là đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa, thậm chí đảng Phục Hưng cầm quyền, bởi vì những đảng này coi như đã lấy lại một phần cương lĩnh của đảng cựu hữu. Điều đó giải thích vì sao Tập Hợp Dân Tộc vẫn giữ được tỷ lệ không dưới 30% trong các cuộc thăm dò.

Những chủ đề mà đảng Tập Hợp Dân Tộc chọn cũng thu hút các đảng khác, các cuộc tranh luận đều xoay quanh những chủ đề này. Đó là những chủ đề đơn giản, hay nói đúng hơn là được trình bày một cách đơn giản dễ hiểu. Nhờ vậy mà họ thu hút được nhiều người và nhờ vậy mở rộng được thành phần cử tri. Với những thay đổi có tính chất chiến thuật để cố níu giữ thành phần cử tri này hay thành phần cử tri kia, các chính đảng gọi là các đảng có khả năng cầm quyền nghĩ rằng họ có thể lấn sân đảng cánh hữu, trước đây là Mặt Trận Dân Tộc, nay là Tập Hợp Dân Tộc.

Nên nhớ là vấn đề này đã được đặt ra từ năm 2002, về hai hồ sơ nhập cư và an ninh. Ông Jean-Marie Le Pen ( người sáng lập Mặt Trận Dân Tộc ) đã qua mặt ứng cử viên Xã Hội Lionel Jospin để lọt vào vòng 2 bầu cử tổng thống chính là vì lúc đó mọi người quá chú tâm vào vấn đề an ninh.

Dần dần, đảng Tập Hợp Dân Tộc đã thành công trong việc áp đặt quan điểm cho rằng tình trạng mất an ninh là do vấn đề nhập cư. Các chính đảng khác thì mãi lo đánh những đòn chiến thuật, nhưng quên mất chiến lược. Các đảng có khả năng cầm quyền không còn khả năng đấu tranh chống lại quan điểm của phe cực hữu về an ninh và về nhập cư. Ngay cả đối với giới truyền thông nói chung, đảng Tập Hợp Dân Tộc nay cũng đã trở thành một lực lượng chính trị đáng coi trọng."

Youmni Kezzouf, nhà báo chuyên về phe cực hữu của trang mạng Mediapart, giải thích một đảng có lập trường chống châu Âu hợp nhất như Tập Hợp Dân Tộc lại đang thắng thế như vậy, đó là vì họ biết khai thác các chủ đề trong nước:

“Cho dù người ta thường nói bầu cử Nghị Viện Châu Âu thu hút ít hơn hoặc thu hút rất ít cử tri Pháp, rằng ít ai hiểu được tầm quan trọng của cuộc bầu cử này, rằng Nghị Viện Châu Âu là một định chế quá xa vời, ít ai biết nó vận hành ra sao, nhưng đảng Tập Hợp Dân Tộc đã khởi động chiến dịch tranh cử cũng như chỉ định người đứng đầu danh sách tranh cử từ rất sớm. Đó là bởi vì đảng này coi như đang trong chiến dịch tranh cử tổng thống.

Họ vẫn luôn nói rằng bầu cử Nghị Viện Châu Âu giống như là một cuộc bầu cử giữa kỳ tương tự ở Mỹ và mục đích chẳng qua là để chọn ra nhân vật đối lập hàng đầu với tổng thống Macron. Bardella thì luôn nói rằng cuộc bầu cử này sẽ khẳng định ông trong cương vị thủ tướng trong trường hợp bà Le Pen đắc cử tổng thống Pháp. Nói cách khác, đối với đảng Tập Hợp Dân Tộc, bầu cử Nghị Viện Châu Âu là một cuộc tổng diễn tập cho bầu cử tổng thống Pháp.

Đảng cực hữu vận động tranh cử xoay quanh hai chủ đề chính. Một là vấn đề chống nhập cư, chủ đề truyền thống của đảng này. Trong các cuộc mít tinh, khi đề cập đến vấn đề này, bao giờ diễn giả cũng được vỗ tay hoan nghênh nhiều nhất.

Chủ đề thứ hai được đề cập nhiều, nhất là từ tháng 1, đó khủng hoảng nông nghiệp với tại Pháp với phong trào nông dân biểu tình.

Đảng Tập Hợp Dân Tộc cũng vận động tranh cử theo hướng chống xu hướng bảo vệ môi trường mà họ xem là mang tính trừng phạt, áp đặt, qua việc Ủy Ban Châu Âu áp đặt ngày càng nhiều chuẩn mực gắt gao đặc biệt là đối với các nông gia.

Đó là hai nét căn bản trong chiến dịch tranh cử của đảng Tập Hợp Dân Tộc: chống nhập cư và chống bảo vệ trường mang tính trừng phạt.”

Như vậy là đảng Tập Hợp Dân Tộc đã đánh trúng tâm lý dân Pháp. Theo kết quả một cuộc thăm dò được công bố ngày 17/05, đối với từ 40 đến 50% dân Pháp, chiến tranh Ukraina và xung đột ở dải Gaza là những vấn đề quan trọng trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu, nhưng không quan trọng bằng các vấn đề trong nước, như sức mua, an ninh và y tế.

Lên thay cha lãnh đạo đảng Tập Hợp Dân Tộc, bà Marine Le Pen đã sửa đổi đường lối, để cho đảng cực hữu này dễ được chấp nhận hơn, nhất là bà không có những phát biểu mang tính bài Do Thái hoặc kỳ thị sắc tộc giống như cha. Chính nhờ vậy mà theo một cuộc thăm dò được thực hiện vào cuối tháng 11 năm ngoái, 45% số người được hỏi cho rằng đảng Tập Hợp Dân Tộc “nay không còn là một mối đe dọa đối với nền dân chủ ở Pháp”. Theo nhà nghiên cứu Gilles Finchelstein, thuộc tổ chức Jean Jaurès, đảng Tập Hợp Dân Tộc nay đã trở thành một đảng thu hút đủ mọi thành phần xã hội và đủ mọi vùng của nước Pháp, cũng như lôi kéo toàn bộ các độ tuổi từ già đến trẻ. Ông dự báo chắc chắn đảng cực hữu này sẽ lại về đầu trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu giống như vào những năm 2014 và 2019.

Thành công của đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc một phần cũng chính là nhờ sức thu hút của lãnh đạo trẻ Jordan Bardella, đứng đầu danh sách Tập Hợp Dân Tộc trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu. Có thể nói Bardella, năm nay chỉ mới 28 tuổi, đã giúp trẻ hóa đảng cực hữu ra đời từ thập niên 1990, mà người sáng lập là Jean-Marie Le Pen, giờ đã 95 tuổi.

Gia nhập đảng Tập Hợp Dân Tộc từ năm 17 tuổi, Bardella đã thăng quan tiến chức rất nhanh và đến năm 2021 được giao giữ chức chủ tịch đảng, để bà Marine Le Pen rảnh tay chuẩn bị tái tranh cử tổng thống Pháp năm 2027. Kể từ khi được giao quyền lãnh đạo đảng, Bardella đã tiếp nối đường lối của bà Le Pen và chỉ trong vòng chưa tới 5 năm, chính khách còn rất trẻ này đã trở thành một trong những nhân vật nổi bật trong chính trường nước Pháp.

Bardella rất khôn khéo, luôn nhắc đến việc bản thân ông xuất thân từ một gia đình nghèo gốc Ý, lớn lên ở một vùng ngoại ô bình dân của Paris, cho nên rất thấu hiểu những mối bận tâm của người dân Pháp về sức mua bị sụt giảm, về nhập cư bất hợp pháp, về tình trạng mất an ninh…

Chính Bardella đã đứng đầu danh sách tranh cử của Tập Hợp Dân Tộc trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu kỳ trước vào năm 2019 và đã về đầu, qua mặt cả phe đa số cầm quyền. Le Pen đã hứa là nếu đắc cử tổng thống, bà sẽ bổ nhiệm Bardella làm thủ tướng.

Tự tin vào uy thế của mình (hơn 1 triệu follower trên tài khoản TikTok cá nhân), Bardella thậm chí đã báo trước là nếu danh sách của Tập Hợp Dân Tộc về đầu trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu lần này, ông sẽ đòi giải tán Quốc Hội Pháp!

Nhưng cuộc tranh luận tay đôi trên đài truyền hình tối 13/05/2024 với thủ tướng Gabriel Attal cho thấy Bardellla hãy còn "non" cả về tuổi tác lẫn kinh nghiệm chính trị để thực hiện những tham vọng đó. Trước một nhân vật tuy còn trẻ ( 35 tuổi ) nhưng đã tham gia chính phủ từ nhiều năm qua, người đứng đầu danh sách tranh cử của đảng Tập Hợp Dân Tộc đã nhiều lần bị đối thủ đặt trong tình thế khó khăn, kể cả trong vấn đề chống nhập cư bất hợp pháp. Cuộc tranh luận Attal-Bardella cũng đã làm nổi bật những mâu thuẫn trong lập trường của lãnh đạo đảng cực hữu, vốn thường bị chỉ trích là không nắm rành về vận hành của các định chế Liên Hiệp Châu Âu, cho dù đang là nghị sĩ châu Âu.