378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts

Betrouwbare Bronnen

Precies 30 jaar geleden, op 1 november 1993, trad het Verdrag van Maastricht in werking. Het maakte die naam van de Limburgse stad een begrip in de wereld. En het was het begin van een nieuw tijdperk dat juist dezer dagen in heel de EU grondig wordt doordacht, omdat velen nu een 'post-Maastricht Europa' zien komen. Geldt dit ook voor de verkiezingscampagne in ons eigen land? Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in historie en actualiteit.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [e-mail] en wij nemen contact met u op

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Wat meteen opvalt is het ongekende tempo waarmee de toenmalige 'E.E.G.' zich transformeerde in de EG op weg naar de Europese Unie die met Maastricht realiteit zou worden. Dit gigantische politieke en economische project van een serie hoogontwikkelde naties werd feitelijk in zes jaar ontwikkeld en doorgevoerd. Waarbij men niet kon weten dat halverwege de rit in Europa zich de grootste omwenteling sinds 1945 zou aandienen.

Het begon met een herijking en integratie van de vele losse afspraken, verdragsbepalingen en projecten sinds de komst van de E.E.G. in 1957. Dit was een gezamenlijke actie van twee tegenpolen, de Britse premier Margaret Thatcher en Europese Commissie president Jacques Delors. Daarbij speelden twee eurocommissarissen - de Nederlander Frans Andriessen en de Brit Lord Arthur Cockfield - een sleutelrol.

Zo kon in hoog tempo het visioen van een 'interne markt' in heel de E.E.G. geformuleerd worden, het project 'Europa 1992' van Delors. Zeer actueel nu omdat het een bewust niet-neoliberaal visioen was en toch de volle steun had van mensen als Thatcher en Lubbers. En toen viel in 1989 de Muur.

De 'Mauerfall' werd de start van een gewaagd experiment. In plaats van de 1992 ambitie te vertragen vanwege de enorme omwentelingen in Europa, werd een tandje bijgezet. Daarbij hielp ook nog de plotselinge val van Thatcher en de alliantie die bondskanselier Helmut Kohl sloot met haar opvolger John Major. Jaap en PG laten zien dat dit zeer complexe politiek-strategische spel de Nederlandse politiek niet onberoerd liet en premier Ruud Lubbers, minister Hans van den Broek en staatssecretaris Piet Dankert krassen opleverde.

Maastricht was zo vooral een startpunt voor een heel nieuwe Unie, niet een eindpunt van een reeks afspraken. Sindsdien is dan ook voortdurend de dialoog gaande 'hoe nu verder?' PG vertelt hoe de oude Delors hem vol vuur schetste dat de EU tegenover 'Monsieur Poutine' allang een 'Energie-unie' had moeten laten volgen op Maastricht, bijvoorbeeld. Ook heel recent zijn uit het Europees Parlement en van de European Round Table for Industry ingrijpende voorstellen gekomen voor een stevig vervolg op Maastricht. Belangrijk nieuw fenomeen is daarbij de 'Global Gateway', de EU-rivaal van Xi Jinpings 'Zijderoute'.

In de verkiezingscampagne in eigen land valt op hoe deze voor onze toekomst cruciale aspecten nauwelijks beseft worden. Zelfs bij ‘migratie’ is de discussie geheel achter de dijken gebleven.

Sommige partijen doen het zelfs voorkomen dat we terug moeten naar die goede oude E.E.G. BBB denkt met bilaterale afkoopsommen met andere EU-lidstaten asielzoekers te kunnen laten verhuizen. NSC lijkt de opstelling te verkiezen waarmee de Britse premier David Cameron (die van het Brexit-referendum) de mist in ging. Wat ze wel willen blijft daarbij vaag.

Alle reden voor een stevig, openhartig en concreet toekomstdebat 30 jaar na Maastricht!

***

Verder kijken

Thatcher in het Europees Parlement, december 1986

VARA Achter het Nieuws: onderhandelingen in Maastricht

Mark Rutte in Spuigasten met Ron Fresen, 28 oktober 2023

Laurens Dassen in Sven op 1 met Thomas van Groningen, 27 oktober 2023

***

Verder luisteren

371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken

344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn

340 – Caroline van der Plas ontvangt Frans Timmermans. Vijf misverstanden over Europa

336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt

299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer

272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa

254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken

124 - 95 jaar Jacques Delors

107 - Jean Monnet, de vader van Europa

100 - Nederland in Europa: lusten en lasten door de eeuwen heen

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:49:10 – Deel 2

01:34:36 – Einde

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.