show episodes
 
Artwork

1
Everyday Māori

Hēmi Kelly and Āpera Woodfine

Unsubscribe
Unsubscribe
Weekly
 
This podcast is dedicated to helping you to learn everyday Māori you can use in everyday situations. Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.
  continue reading
 
Loading …
show series
 
When starting to learn te reo, continue learning te reo, or drive the learning of te reo for a group of people, whether it be in your whare with your whānau or in your workplace with hoa mahi, it’s worth making a plan - whakamahere reo. Why am I doing this? What is motivating me? Who is involved? Who am I learning with? Who is guiding me? Who am I …
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about what is needed. Episode dialogue: Āpera: E haere ana te kura ki te noho marae ā tērā wiki. Hēmi: E hia te roa o te noho? Āpera: E rua rā, ka moea te pō ki te marae. I homai e te kaiako tēnei rārangi, ā, me whai mātou i ēnei mea. Hēmi: Tēnā koa, kia kite atu au. Āpera: Me whai paraikete a…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about different ways to use the word 'mea' Episode dialogue: Hēmi: Tēnā, meatia mai te mea rā. Āpera: He aha te tikanga o tēnā? Hēmi: Homai te mea rā. Āpera: Te mea nei? Hēmi: Āna, te mea nā. Āpera: He aha tēnei i te reo Māori? Hēmi: He pūhihiko. Āpera: Ā, koia. Nāu tēnei? Hēmi: Kāo, ehara i a…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about diet. Episode dialogue: Hēmi: Ka kai tahi tātou ko Mereana, ko Hēni ki tōku ā tērā Tūrei. Āpera: Kia mōhio mai koe, kei te whakatiki ahau. Hēmi: Nō reira, he aha āu whiringa kai? Āpera: He kaihoromata ahau, nō reira, ka kai au i ngā kai katoa nō te taiao, engari kāore au e kai i ngā kai …
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about Māori language apps. Episode dialogue: Āpera: E hoa, e kimi ana au i ētahi taupānga reo Māori. Kei te mōhio koe ki ētahi? Hēmi: Tirohia te toa taupānga kei tō waea, he nui kei reira. Āpera: He aha tāku e kimi nei? Hēmi: Rapua te reo Māori ka puta mai ngā taupānga katoa e hāngai ana ki te…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about the day after the party. Episode dialogue: Āpera: Mōrena! E pēwhea ana? Hēmi: Mōrena. E ānini ana te māhunga. Āpera: He pēnei māu? He kawhe. Hēmi: Āe, kia pango, kia kaha mai hoki. Āpera: Ko te āhua nei i pai te pō, nē? Hēmi: I tōna tikanga, ka torutoru noa iho. Āpera: He rite tonu tō pē…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two talking about how long it has been since they saw each other. Episode dialogue: Hēmi: E hoa, kua aua atu te wā! E pēwhea ana? Āpera: E pērā tonu ana, e hoa. Kua hia nei te roa? Hēmi: Kua rua tau pea. Māna, kua roa ake i tērā? Āpera: Āe pea. Heoi anō, e pēwhea ana koe? Hēmi: E tino ora ana. E pēwhea a…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people doing a quiz. Episode dialogue: Hēmi: Ko whea te awa roa katoa i Aotearoa? Āpera: Ko Manawatū. Hēmi: E hē. Ko Waikato kē. Āpera: Aī! Tukua mai he pātai anō. Hēmi: Ko whea te maunga teitei katoa i Aotearoa? Āpera: Ko Rangitoto. Hēmi: E ta, nā wai i hē, ka hē kē atu. Ko Aoraki kē! Āpera: Tēnā tē…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about money. Episode dialogue: Hēmi: Ko te īWaea hou tēnā? Āpera: Āna, kātahi tonu nei ka puta mai. Hēmi: He moni i kore! E whiua noa ihohia ana ki te takiwā. Āpera: Tā te ringapoto kōrero. Kāti te kaiponu i ō moni. Hēmi: E hoa, e penapenatia ana āku kei tūpono pā mai he mate. Āpera: He moni t…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about intending to go to a birthday. Episode dialogue: Āpera: Kāore koe i tae ki te huritau o Emma inapō? Hēmi: Āe, kāore au i tae. I mea au ki te haere, engari i raru taku waka. Āpera: Ka mahue tō whakapā mai, kua tiki au i a koe. Hēmi: Kua tōmuri kē i taku hokinga ki te kāinga i te mahi. Heo…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about this coming weekend. Episode dialogue: Hēmi: He aha tāu hei te mutunga wiki e heke mai nei? Āpera: Atu i tēnei rā, tae atu ki te Rātapu, he whakatā. Hēmi: Maringanui koe. Nōwhea au e wātea ki te whakatā. Āpera: Me whakatā koe, kua nui kē ō mahi i ngā rangi kua taha ake nei. Hēmi: Hei te …
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about preparing food in the kitchen. Episode dialogue: Āpera: E hoa, māu au e āwhina ki te whakarite i ngā kai? Hēmi: Āe, māku koe e āwhina. Māu au e tohutohu, nē. Āpera: Tēnā, pīhorengia ngā rīwai nei. Hēmi: Ka pai. Kia mutu tēnei, me aha? Āpera: Me horoi ki te wai, ka tapatapahi ai ki tētahi…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about hongi - pressing noses in greeting. Episode dialogue: Āpera: He aha tātou e hongi ai ka tūtaki ana tātou ki a tātou? Hēmi: E whakautu ai au i tēnā pātai, me hoki ō tāua whakaaro ki a Tāne rāua ko Hineahuone. Āpera: Ko Tāne te atua nāna a Hineahuone i hanga, nē? Hēmi: Āna, i te kimi a Tān…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about different ways to say 'and' in te reo Māori. The Everyday Māori Podcast is supported by Te Mātāwai as a part of its contribution to Maihi Māori - Kia ūkaipō anō te reo. Episode dialogue: Āpera: Kua tae kōrua ko Ani ki Hawai’i? Hēmi: Āe, i tae māua ki reira i tērā tau me te tau i mua atu …
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about different ways to use the word 'tonu'. The Everyday Māori Podcast is supported by Te Mātāwai as a part of its contribution to Maihi Māori - Kia ūkaipō anō te reo. Episode dialogue: Hēmi: He tokomaha ngā tāngata kua tae mai ki te hui nei. Āpera: He tika tonu! Kī tonu te marae i te tangata…
  continue reading
 
In this episode, we explore a different ways to use the word 'atu' The Everyday Māori Podcast is supported by Te Mātāwai as a part of its contribution to Maihi Māori - Kia ūkaipō anō te reo. Episode dialogue: Hēmi: Kei te haere atu au ki te hui ā-motu. Kei te pīrangi haere mai koe? Āpera: Āwhea te hui tū ai? Hēmi: Ā tērā atu wiki. Āpera: Ko wai atu…
  continue reading
 
In this episode, we explore a special feature of the language. He āhuatanga tēnei nō te reo Māori ka pā tētahi āhuatanga, tētahi mahi rānei ki tētahi wāhanga o te tinana, nō reira he kōrero kei te tinana. Hei tauira, tērā te kōrero, ‘kua ora taku ngākau’. Kua pā te ora ki te ngākau, ko tōna tikanga kua koa te tangata. Kei te pukapuka o Te Rito nā H…
  continue reading
 
In this episode, we explore the expression 'te hia' and how it can be used to express surprise or admiration. The Everyday Māori Podcast is supported by Te Mātāwai as a part of its contribution to Maihi Māori - Kia ūkaipō anō te reo. Te hia - I'm surprised, it's surprising, fancy that, I'm amazed - an idiom to express surprise to express surprise a…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about sports Episode dialogue: Āpera: Tākaro whutupōro ai koe? Hēmi: Karekau. I tākaro ahau nōku e tamariki ana, engari kāore au i tino i pai atu. I tākaro koe? Āpera: Āe, i tākaro whutupōro au i te kura tuatahi, engari i huri au ki te tākaro poiwhana me te makapoi rōwai nōku i te kura tuarua.…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about gossip. Episode dialogue: Āpera: E hoa, māu te kai o te pō e tunu, nē? Hēmi: Engari mō tēnā! Nāku i tunu inapō, i tōna tikanga, māu i tēnei pō, ā, mā Pare āpōpō. Āpera: Ka pai, kei te hoki mai a Pare ki te kāinga i te pō nei? Kia mohio ai au me pēwhea te nui o te kai. Hēmi: Āna, koirā tā…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero about a cheeky child Episode dialogue: Hēmi: E tama, he mea peita ō taringa? I āta kīia atu koe e to māmā kia whakapaitia tō rūma. Kia teretere mai koe i mua i tana hokinga mai i te mahi. Āpera: Taihoa, kua mutu tonu taku kēmu. Hēmi: Pae kare, e tama, mō te takaroa kāore he painga i a koe, nē? Ana, koinā hei ing…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about a movie. Episode dialogue: Hēmi: Kei te haere māua ko Te Huia ki te mātaki kiriata ā te po nei. Kei te hia haere mai koe? Āpera: Ko tēhea kiriata? Hēmi: Ko Ngā Kēmu Hiakai. Āpera: Kua kitea kētia tērā. Haere kōrua. Hēmi: He pēwhea? Āpera: Te mutunga kē mai nei o te maroke! Kāore i roa e …
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about tangihanga (funerals) Episode dialogue: Āpera: Kua tae te kōrero ki a koe, kua mate a Tapi? Hēmi: Aiii, taku hoa! I roa e pāngia ana e te mate. Āpera: Āe, kua mutu tana mamae ināianei. Hēmi: Nōnawhea i mate ai? Āpera: Nō te pō rā. I mate i te kāinga e karapotia ana e te whānau katoa. Hēm…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about being sick Episode dialogue: Hēmi: Kia ora, ko Hēmi tēnei. Āpera: Tēnā koe, e tai. Ko Āpera tēnei. Hēmi: Kia ora, e hoa. He aha tēnei waea mai? Āpera: Kia mōhio mai koe, kāore au tae atu ki tā tāua kaupapa āpōpō. Hēmi: He aha i kore ai? Āpera: He māuiui nōku. Kua pāngia au e te rewharewh…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about hosting Episode dialogue: (He pātuhi nā Hēmi ki a Āpera) Hēmi: He pōwhiri tēnei nāku kia haere mai kōrua ko tō hoa ki tāku pāti Kirihimete ka tū ki tōku whare ā te 16 o Tīhema. Nau mai, haere mai. (Ka tae a Āpera ki te whare o Hēmi) Hēmi: E hoa, kuhu mai. Āpera: Ngā mihi o te Kirihimete,…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about watching TV Episode dialogue: Āpera: Kei te mātakitaki koe i te aha? Hēmi: Karekau, kei te mātakitaki kē au i taku waea. Kei te pīrangi mātaki koe i te aha? Āpera: I taku hōtaka ka tīmata ākuanei. E pai ana taku whakawhiti i te hongere. Hēmi: Āe, kāore he aha ki a au. Anei te roumamao, k…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about the dog. Episode dialogue: Hēmi: Kia ora, e hoa. Ko Hēmi tēnei, kei konā a Ora? Āpera: Kia ora, e hoa. Kātahi anō ia ka puta ki te whakahīkoi i te kurī. Hēmi: E kī! Kīhai au i mōhio he kurī tā kōrua. Āpera: Kātahi anō māua ka whai kurī. Nō Ora te whakaaro. Hēmi: He aha te momo? Āpera: He…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about voting. Episode dialogue: Hēmi: Kua pōti rānei koe? Āpera: Kāore anō. Ka pōti koe i a wai? Hēmi: Kia pono, kei te whēangaanga au. Ko wai tāu e pōti ai? Āpera: E aua hoki. Kei te ngākaurua hoki au. Hēmi: Kāore anō au kia āta rangahau i ngā kaupapahere a tēnā pāti, a tēnā pāti. Āpera: Ko t…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about social media Episode dialogue: Āpera: Mātakitaki ai koe i ngā paki a Mere i tō Paeāhua? Hēmi: Āna, kātahi nā te wahine whakakata. Āpera: Whakakata Māori nei, nē? Hēmi: Āe. E hia kē nei ngā tāngata kei te whai i a ia. Āpera: Whakamahi ai koe i tō Paeāhua? Hēmi: I ōna wā, engari kāore e ka…
  continue reading
 
In this episode, we explore email sign offs. Ngā mihi tīmatanga Tēnā koe, e hoa / E te hoa, tēnā koe Tēnā koe, e te rangatira / E te rangatira, tēnā koe An expression of good wishes: Noho ora mai rā - Look after yourself Noho ora mai koe i roto i ngā manaakitanga katoa - May you remain well Noho mai rā i roto i ngā manaakitanga katoa Noho pai mai i…
  continue reading
 
In this episode, we explore various metaphors relating to manu. He aha te reo peha? Ko te reo peha, he momo reo, kei tua kē te aronga i ngā kupu noa iho. Ka taka mai ko te kupu whakarite, ko te huahuatau, ko te whakataukī i tēnei karangatanga. Ko tā te reo peha he whakairo whakaahua ki te hinengaro. He aha te kupu whakarite, te huahuatau rānei? Ko …
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about washing their clothes. Episode dialogue: Hēmi: He rangi paki tēnei! He rangi pai mō te horoi kākahu. Āpera: Kāore au i horoi i aku kākahu mō tētahi wā roa. Hēmi: Kei te kite au, arā e haupū mai ana i tō rūma, ānō nei he maunga. Āpera: Kāore e pērā rawa te kino. Hēmi: Engari. He aha koe e…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about university and study. Episode dialogue: Āpera: Nō tērā wiki i tīmata anō ai aku akoranga i te whare wānanga. Hēmi: He aha ō akoranga? Āpera: Ko tētahi ko te reo Hapanihi. Hēmi: He aha koe i kōwhiri ai i tēnā hei ako māu? Āpera: He pai nōku ki te tangi o te reo, waihoki, he pīrangi nōku k…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about arriving late. Episode dialogue: Hēmi: Mō taku tōmuri, e hoa. Āpera: He aha koe e tōmuri nei? Hēmi: I pēnei au ka hui tāua i te tekau karaka. He taonga te wareware. Āpera: Kāo, he hōhā kē te wareware. Heoi anō, kei konei koe ināianei. Kia tahuri tāua ki te ako. Hēmi: He aha te mate? He a…
  continue reading
 
In this episode, we explore different ways to say sorry in te reo Māori. Sections: Talking about an apology Verb - Me whakapāha au (I must apologise) Noun - I tuku te kāwanatanga i tētahi whakapāha ki te iwi (The governemnt issued an apology to the tribe) Apologising or saying sorry Mō taku hē, mō taku hē, i pōhēhē au ka tīmata te hui i te toru Tak…
  continue reading
 
In this episode, we explore different ways to soften a request in te reo Māori. Koa - Implies entreaty and is used with requests to soften them and to make them more polite. Koa is a particle so it shouldn't sit on its own. It shouldn't sit at the start or end of a sentence (unless its directly behind a verb). Use tēnā koa or tēnā at the start of a…
  continue reading
 
In this episode, we explore pepeha. Notes: Pepeha might be defined as a tribal motto or saying Pepeha references waka, landmarks, and ancestors we belong to It is an expression of whakapapa We introduce ourselves by saying who our people are and where we belong The focus is on the collective rather than the individual When we recite pepeha we estab…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about saying thanks. Different way to say ‘Thanks’ in conversation: Kia ora koe/kōrua/koutou Tēnā koe/kōrua/koutou Ngā mihi (nui) Ngā mihi ki a koe/kōrua/koutou Ka nui te mihi Ka nui te mihi ki a koe/kōrua/koutou Acknowledging someone and what they’ve done: Tēnā koe i tō haere mai Tē…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about climbing the mountain. Episode dialogue: Hēmi:He whakaaro tōku, me piki ake tāua ki te tihi o Maungawhau. Āpera:Ka taea e koe? Hēmi:E mea ana koe! Taihoa ake, ka kite mehemea ka taea e koe. (Nāwai rā, nāwai rā, ka tae a Āpera rāua ko Hēmi ki te taumata). Hēmi:Titiro, ka taea e au te kite…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about the bar. Episode dialogue: Hēmi:E tama, e hia ō tau ināianei? Āpera:Kia ora, e pā, kua tekau mā waru aku tau. Hēmi:Nō reira, e āhei ana tō kuhu atu ki te pāparakāuta. Āpera:Āe! Hēmi:Hoake tāua. Nā, He aha hei inu māu? Āpera:He pia māku. Hēmi:He pia hoki māku. Māku te haute tuatahi. Āpera…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about kākahu - clothing. Episode dialogue: Hēmi:E tai, kei a koe tētahi koti mōku? Āpera:Taihoa, māku e tiki ētahi i taku whata kākahu hei kōwhiri māu. Hēmi:Kia ora. Āpera:E toru kei a au. Whakamātauria tēnei. Hēmi:He nui rawa pea tēnā. Āpera:He pēwhea tēnei ki a koe? Hēmi:He iti rawa pea tēnā…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about what happened on the weekend. Episode dialogue: Āpera:I aha koe i te mutunga wiki kua pahemo? Hēmi:I whakatā noa iho, i noho i te kāinga. I aha koe? Āpera:I pēnā hoki au, engari i haere au ki te pāti a Te Rina i te pō o te Rāhoroi. Hēmi:E kī e kī, kāore au i mōhio he pāti tāna. He aha te…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about playing cards. Episode dialogue: Āpera:Kia purei tāua i te kēmu kāri o Maumahara. Hēmi:Ka pai. Mā wai e katikati ngā kāri? Āpera:Māku. Tēnā, homai ngā kāri. Hēmi:Anei. Katikatihia kia tika, e hoa. Āpera:Kia hia ngā kāri ki tēnā, ki tēnā? Hēmi:Kia rima ki a au, kia rima ki a koe. Āpera:Mā…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about directions Episode dialogue: Hēmi:Me pēwhea au e tae ai ki tō whare, e hoa? Āpera:Me taraiwa mai koe, nā te mea me whakawhiti koe i te piriti. Hēmi:E hia te roa o te haere? Āpera:E toru tekau meneti pea. Hēmi:Kia whakawhiti au i te piriti, me haere au ki whea? Āpera:Me whai koe i te ara …
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about te pōwhiri - the pōwhiri Episode dialogue: Āpera:He aha ngā whakaritenga mō te pōwhiri? Hēmi:Tuatahi, ka whakarite te hau kāinga i te marae, ā, ka tae atu te manuwhiri. Āpera:Kātahi ka whakaeke te manuhiri ki runga i te marae, nē? Hēmi:Āe, engari me karanga atu te hau kāinga ki te manuhi…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about te whānau - family Dialogue: Āpera:E pēwhea ana tō whānau, e hoa? Hēmi:E pai ana rātou. I te māuiui tōku whaea i tērā wiki, engari kua ora ake ia. E pēwhea ana tō whānau? Āpera:E ora ana rātou. Kātahi anō tōku māmā ka hūnuku mai ki Tāmaki Makaurau.Tokohia koutou i tō whānau? Hēmi:Tokotor…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about kai Hēmi:Kei te matekai ahau. He aha tō tino kai, e hoa? Āpera:He pai ki a au ngā kai Itari, arā, te parāoa rimurapa me te parehe. Hēmi:He pai hoki ki a au ngā kai Itari me ngā kai Mehiko. He pai ki a koe ngā kai kakā? Āpera:Karekau, kāore au e pai ki ngā kai kakā. He pai ki a koe? Hēmi:…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about a person. Āpera: Ko wai te hoa hou o Rangi? Hēmi: Ko te wahine tāroaroa? Āpera: Āe, he makawe mingimingi ōna. Hēmi: Ā, ko Pare tērā. Āpera: Kua tūtaki koe ki a ia? Hēmi: Āe, i tūtaki māua i te whare o Rangi i te mutunga wiki. Āpera: He pēwhea ia? Hēmi: He wahine pai ia, he ngākau māhaki.…
  continue reading
 
In this episode, we explore a kōrero between two people about travel. Āpera: E haere ana māua ko taku ipo ki Kānata. Hēmi: Nē? E haere ana kōrua ki reira ki te aha? Āpera: Ki te hararei. Kua tae koe ki reira? Hēmi: Kāore anō, engari e hiahia ana. Āhea kōrua wehe ai? Āpera: Āpōpō māua wehe ai. Hēmi: Mā hea kōrua haere ai ki te taunga waka rererangi.…
  continue reading
 
Loading …

Quick Reference Guide